Binding and script features: MS 455, Tezhip özellikleri : Metin başlarını gösteren “Kâle” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 456, Tezhip özellikleri : Önemli görülen bazı kelimelerin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.MS 458, Tezhip özellikleri : “Kavluhû”-“Ekûlu” kelimeri ile önemeli görülen bazı kelimelerin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 459, Tezhip özellikleri : “Kâle’ş-şârih” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 460, Tezhip özellikleri : “Kâle’ş-şarih” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 461, Tezhip özellikleri : Önemli görülen bazı kelimelerin üst tarafları ile “Kavluhu” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 464, Tezhip özellikleri : “Kavluhû” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 13 manuscripts in 1 volume, (various lines) / 20x13 cm.Contents: On üç nüshalı mecmuanın on üçüncü eseridir. Eserin elimizdeki nüshası baş ve son taraftan eksiktir. Dolayısıyla istinsah kaydı yoktur fakat nüshanın müstensihi bu mecmuadaki birçok nüshayı da istinsah eden İbrahim el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘ın yazısına benzemektedir. 299a-302b arası ise başka bir müstensih tarafından farklı bir kâğıda istinsah edilmiştir. 244a-245a arasında başka bir eserden yaprak vardır. 245b boştur. 257a’da “Abd-i Huda Meh - med Emin” yazan 5 adet temellük mührü ve bu mührün taklit edildiği üç yazı var - dır. 257b’de aynı mühürden bir adet daha vardır. 286a, 288b, 291b, 292a, 292b’de kıyas şekillerine dair cetvel vardır. Teftâzânî’nin Şemsiyye Haşiyesi’nin son tarafları yer almaktadır. Bu yapraklar için ayrıca katalog kaydı açılmamıştır. Özellikle baş taraflardaki yap-rakların derkenarlarında haşiyeler vardır. Son tarafta yine aynı bu eserin başka bir nüshasının son tarafından yapraklar vardır, buralar için ayrıca fiş tutulmamıştır. Nüsha reddâdelidir. Mecmuaya dair: Elimizdeki mecmuanın altı özelliği dikkat çekmektedir: birinci özelliği, içerisinde hem matbu hem de yazma eserler bulunmaktadır; ikinci özelliği, yazma eserlerin hepsi bir mantık metni olan eş-Şemsiyye üzerine yazılan şerh-ha - şiyelerden oluşmaktadır; üçüncü özelliği mecmuada aynı eser (Tahrîrü’l-Kavâ‘i - di’l-Mantıkiyye) birden fazla yer almaktadır; dördüncü özelliği, mecmuada tarih bulunan nüshaların hepsi 18. yüzyılın başına aittir. Mecmuanın beşinci özelliği ise mecmuadaki on tane yazma eserin en az altı tanesinin müstensihinin “Mustafa” isimli bir kimse olmasıdır. Bazı nüshaların derkenarlarındaki haşiyeler de bu müs - tensih tarafından tutulmuş olmalıdır çünkü hat çok benzemektedir. Nüshaların titizliği ve metin-derkenarların estetik düzeni dikkat çekmektedir. Müsten - sihin istinsah zamanını belirtirken sadece günün adını vermekle yetinmeyip hangi va - kitte olduğunu belirtmesi de onun bu titizliğiyle (ya da zaman algısıyla) ilgili olmalıdır. Nitekim dördüncü nüsha sabah, beşinci nüsha öğle ile ikindi arası, yedinci nüsha öğle, onuncu nüsha ikindi, on birinci nüsha işrak vaktinde tamamlanmıştır. Daha ilginci ise müstensihin altıncı nüshanın istinsahını ikindi vakti ya da sonrasında bittiğini söyle - yerek tereddütlü bir ifade kullanmasıdır. Bu ise istinsah kayıtlarının sonradan yazıldı.Birbirinden farklı 13 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 452, MS 453, MS 454, MS 455, MS 456, MS 457, MS 458, MS 459, MS 460, MS 461, MS 462, MS 463, MS 464).MS 452:Osmanlı âlimi Gelenbevî’nin âdâbu’l-bahse dair kaleme aldığı ve Risâletü’l-âdâb, Gelenbevî ‘Ale’l-âdâb gibi isimlerle bilinen eserinin Hasanpaşazâde tarafından yapılmış şerhidir. Kaynak metinde âdâb ilmin tanımı ve mevzuuna değinildikten sonra takrîb, men‘, mu‘ârâza gibi âdâb ilminin konusuna dair meseleler ele alınmaktadır. Şarih ise kendi eserinde Gelenbevî’nin metnindeki anlaşılması zor bazı meseleleri açıklığa kavuşturduğunu ve bunun yanı sıra esere âdâb kitaplarından kimi bilgiler de ilave ettiğini kaydetmektedir. Hasanpaşazâde eserine Fetĥu’l-vehhâb fî şerĥi Risâleti’l-âdâb ismini vermesine rağmen eser Hasanpaşazade ‘alâ Risâleti Gelenbevî ismiyle basıldığı için kataloğa ismin iki versiyonu da alınmıştır. On üç eserli mecmuanın birincisi olan eserin elimizdeki nüshası matbudur. Bir sonraki matbu nüshanın künye bilgisinde (102. sayfa) yer alan ifadeye göre bu nüsha Evâil-i Ramazan 1284/27 Aralık-5 Ocak 1867-8’de İstanbul’da Dâru’t-tıbâ‘âti’l-‘âmire’de basılmıştır. 1a’da temellük mührü ve mecmuanın içerisinde bulunan eserlerin künyesi bulunmaktadır. 92. sayfa boştur. Derkenarlarda sadece birkaç tane haşiye bulunmaktadır. Nüsha reddâdelidir.MS 453:On sekizinci yüzyılın meşhur Osmanlı âlimlerinden Birgivî’nin âdâb risalesidir. Risalede âdâb ilminin tanımı ve mevzuuna değinildikten sonra takrîb, men‘, mu‘ârâza gibi âdâb ilminin konusuna dair meseleler ele alınmaktadır. Eser üzerine Hasanpaşazâde’nin (ö. 1190/1776) Fethu’l-vehhâb fî şerhi risâleti’l-âdâb ismiyle bir şerhi vardır. Abdunnâfî İffet Efendi (ö. 1890) ise eseri Fenn-i Mantık (Terceme-i Burhân-ı Gelenbevî, Terceme-i Âdâb-ı Gelenbevî) adıyla şerh ve tercüme etmiştir. Eser Hakan Talha Alp tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. On üç eserli mecmuanın ikincisi olan eser matbudur. Evâi-i Ramazan 1284/27 Aralık-5 Ocak 1867-8’de İstanbul’da Dâru’t-tıbâ‘âti’l-‘âmire’de basılmıştır. 93. Sayfa boştur. Nüsha reddâdelidir.MS 454:Elimizdeki Arapça eser Gelenbevî’nin kaleme aldığı Risale fî tahkîki’l-İmkân ve’z-Zarûre diye de bilinen imkân risâlesidir. Birinci bölüm gereklilik ve zorunluluk, ikinci bölüm süreklilik, fiil ve kuvve üçüncü bölüm ise eserin asıl konusu olan imkan meselesine dairdir. Alparslan Açıkgenç bu risale bağlamında Gelenbevî’nin kelam düşüncesinde imkan anlayışına dair bir makale kaleme almıştır (bkz. Kaynakça). On üç eserli mecmuanın üçüncüsüdür ve matbudur. 21-29 Rebiulahir 1263/ 8-16 Nisan 1847’de Mehmed Saîd’in nezaretinde Matba-i Âmire’e basılmıştır. Derkenarlardaki notlar tıpkıbasım yapılan nüshaya aittir fakat hangi nüshadan tıpkıbasım yapıldığı bilgisi yoktur. Nüsha reddâdelidir.MS 455:Mantık ilmine dair bu eser, Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin eş-Şemsiyye diye meşhur olan eseri üzerine Kutbüddîn Râzî’nin yapmış olduğu ve asıl metin kadar şöhret bulan Tahrîru Kavâ‘idi’l-Mantıkiyye fî şerhi’ş-Şemsiyye isimli şerhe Seyyid Şerif Cürcânî’nin yaptığı haşiyenin haşiyesidir. Kaynak eser (eş-Şemsiyye) bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserden oluşan mecmuanın dördüncü eseridir. Kendisinden önceki üç eser matbu oldukları için bu eserin yaprakları 1b’den itibaren numaralandırılmıştır. Nüshanın istinsahı el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘ tarafından Rebiulahir 1115/ Ağustos-Eylül 1703’te Çarşamba sabahında tamamlanmıştır. Bazı notların silindiği 1a’da, eserin künye bilgisi ile kelam ve mantığa dair fevâid vardır. 5a’da “Bu sahifede garâib çok, nazar oluna,” notu vardır. 12a-b boştur. Bazı derkenarlarda Arapça dua cümleleri vardır. Nüsha reddâdelidir. MS 456:Bu eser, Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminde kaleme alınmış olan ve üzerinde birçok şerh, haşiye, ta‘lîkât gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye’nin mukaddimesinde geçen “ve rettebtuhû ‘alâ mukaddimetin…” (Ben bu eseri bir mukaddime, üç makale ve bir hâtime üzerine tertîb ettim.) ibaresindeki “tertîb” (rettebtuhû) cümlesi üzerine yapılan ta‘likâttır. Risâlenin bulunduğu mecmuanın zahriyesinde eseri tanıtıcı mahiyette “Risâle ‘alâ “ve rettebtuhu ‘alâ mukaddimetin” yazıldığı için katalogda da bu isim tercih edilmiştir. Risalenin yazarı tespit edilemediği gibi Mustakim Arıcı’nın hazırladığı eş-Şemsiyye literatüründe de bu isimle bir haşiyeye rastlanmamıştır.On üç eserden oluşan mecmuanın beşinci eseridir. İstinsahı el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘ tarafından 14 Ramazan 1115/22 Ocak 1704 Pazartesi günü, öğle ile ikindi arası Âl-i Ramazan Medresesi’nde bitmiştir. Bu medrese Ramazanoğlu Pîri Mehmed Paşa tarafından 1530 yılında Adana’da yaptırılan Ramazanoğlu Medresesi olabilir. Öyle ise nüshanın istinsahı da Adana’da tamamlanmıştır. 2b’de Arapça dua vardır. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir.MS 457:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminden kaleme alınmış ve üzerinde birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye’ye yapılmış ta‘lîkât’tır. Bu bir yapraklık risâlede bir önceki risalede olduğu gibi eş-Şemsiyye’de geçen “ve rettebtuhû ‘alâ mukaddimetin ve selâet-i makâlâtin ve hâtimetin” (tercümesi: “Ben bu eseri bir mukaddime, üç makale ve bir hâtime üzere tertîb ettim,”dir) ibaresindeki “tertîb” (rettebtuhû) üzerine yazılmış izahlardan ibarettir. Risâlenin bulunduğu mecmuanın zahriyesinde eseri tanıtıcı mahiyette “Risâle ‘fî Tebyîni ma‘ne’t-Tertîb” yazıldığı için katalogda da bu isim tercih edilmiştir. Risalenin yazarı tespit edilemediği gibi Mustakim Arıcı’nın hazırladığı eş-Şemsiyye literatüründe de bu isimle bir haşiyeye rastlanmamıştır.On üç eserden oluşan mecmuanın altıncı eseridir. Müstensih bu mecmuadaki dört ve beşinci nüshanın da müstensihi olan el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘dır. İstinsah Ramazan 1115/Ocak-Şubat 1704’te Pazartesi günü, müstensihin ifadesiyle ikindi vaktinde ya da sonrasında, Âli-i Ramazan Medresesi’nde bitmiştir. Bu medrese Ramazanoğlu Pîri Mehmed Paşa tarafından 1530 yılında Adana’da yaptırılan Ramazanoğlu Medresesi olabilir. Öyle ise nüshanın istinsahı da Adana’da tamamlanmıştır. Nitekim aynı müstensih bu mecmuadaki on birinci nüshanın istinsahını da 14 Şubat 1703’te Adana’da bulunan Şeyhzâde Medresesi’nde tamamlamıştır. 1b’de sabahları on defa okunması tavsiye edilen Arapça dua bulunmaktadır. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 458:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminden kaleme aldığı ve üzerinde birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kutbuddîn Râzî’nin Tahrîru Kavâ’idu’l-Mantıkiyye fî Şerhi’ş-Şemsiyye ismiyle yaptığı şerhin tasdîkât bölüne Seyyid Şerif Cürcânî tarafından yapılmış haşiyedir. Seyyid Şerif’in bu haşiyesi üzerine Molla Ali el-Acemî, Kara Davut İzmîtî, Siyalkûtî ve İmad b. Yahya b. Ali Farisî tarafından haşiyeler yapılmıştır. Kaynak eser (eş-Şemsiyye) bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserli mecmuanın yedinci eseridir. Müstensihi bu mecmuadaki dört, beş ve altıncı eserlerin de müstensihi olan el-Hâcc Mustafa (b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘)’dır. İstinsah 15 Cemâziyelahir 1115/26 Ekim 1703 Salı günü gündüz vakti bitmiştir. 1a’da Mustafa isimli kimse adına 3 adet temellük mührü vardır; bu müstensih el-Hâcc Mustafa olmalıdır. Mühürde “Nâil-i eltâf-i Hudâ Mustafa” yazmaktadır. Yine 1a’da mantık ilmine dair fevâid, iki adet Türkçe beyit, eserin künye bilgisi ve Arapça dua vardır. 5b-6a arasında şukka bulunmaktadır. Derkenarlarda müstensih tarafından yazıldığı anlaşılan haşiyeler vardır. Bu haşiyelerde iktibas yapılan eserler arasında ‘Isâmuddin, Kul Ahmed, Celal, Acemuddin, Berda‘î, Fethu’l-Celîl gibi eser/müellifler yer alır. Bazı notlar ise Tabbâğî imzasını taşımaktadır; bu, müstensihin kendisine ait olmalıdır. Kimi derkenarlarda ise konu geometrik şekiller üzerinden anlatılmaktadır. Nüsha reddâdelidir. MS 459:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminden kaleme aldığı ve üzerinde birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kutbuddîn Râzî’nin (ö. 766/1365) kaynak metin kadar şöhret bulan Tahrîru Kavâ’idi’l-Mantıkiyye fî şerhi’ş-şemsiyye ismiyle yaptığı şerhin tasdîkât bölümüne Seyyid Şerif Cürcânî (ö. 816/1413) tarafından yapılan haşiyenin haşiyesidir. Muhaşşî Şucâuddîn İlyas er-Rûmî’nin Seyyid Şerif’in tasavvurat haşiyesine de haşiyesi vardır. Eserin müellifi ve ismi bu eserin içerisinde bulunduğu mecmuanın zahriyesindeki (1a) nota göre verilmiştir. Dip metin eş-Şemsiyye bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserli mecmuanın sekizinci eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 41a’da nüshanın “Ereklivî Abdurrahman Efendi’ye müste‘ârdır, gaflet olunmaya,” notuyla i‘âre (ödünç alma/verme) kaydı vardır. 41b boştur. 42a’da mantık ilmine dair fevâid vardır. 42b boştur. (41b-42b yapraklarındaki bilgiler bir önceki nüshanın fişinde verilmesi gerekirken bu nüshaya alınmıştır. Zira elimizdeki nüsha başka bir mecmuadan ayrılarak bu mecmuaya derc edilmiş görüntüsü vermektedir ve bu yapraklar da o mecmuanın vikaye yaprakları olmalıdır. 43a’da mecmuada bulunan bazı eserlerin künye bilgisi, 71a’da istinsah kaydının hemen altında ve nüshanın çoğaltıldığı kalem/hatla nüshanın sahip ve maliğinin Osman b. Ali olduğuna dair temellük kaydı vardır. Bu kişi aynı zamanda müstensih olmalıdır. 31b boştur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdesizdir.MS 460:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminde kaleme aldığı ve üzerine birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kutbuddîn Râzî’nin kaynak metin kadar şöhret bulan Tahrîru Kavâ’idi’l-Mantıkiyye fî şerhi’ş-şemsiyye ismiyle yaptığı şerhin tasdîkât bölümüne Seyyid Şerif Cürcânî tarafından yapılan haşiyenin haşiyesidir. Eserin müellifi 1a’daki nota göre Acemuddîn’dir. Burada eserin önce Emir Hasan’ın Tasdîkât Haşiyesi olduğu belirtilmiş, daha sonra bu notun üstü çizilerek Acemuddîn’in Tasdîkât Haşiyesi olduğu yazılmıştır. Kaynak eser eş-Şemsiyye bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserli mecmuanın dokuzuncu eseridir. Elimizdeki nüsha son taraftan eksiktir. Derkenarlar neredeyse boştur. Nüsha reddâdesizdir.MS 461:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminde kaleme aldığı ve üzerine birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kutbuddîn Râzî’nin kaynak metin kadar şöhret bulan Tahrîru Kavâ’idi’l-Mantıkiyye fî Şerhi’ş-Semsiyye ismiyle yaptığı şerhin tasdîkât bölümüne Seyyid Şerif Cürcânî tarafından yapılan haşiyenin haşiyesidir. Kaynak metin eş-Şemsiyye bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserli mecmuanın onuncu eseridir. Müstensih el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b.Veli et-Tabbâ‘dır. Aynı müstensih bu mecmudaki dördüncü, beşinci, altıncı ve yedinci nüshaların da müstensihidir. İstinsahı Ramazan 1115/ Ocak-Şubat 1704, ikindi vakti bitmiştir. İstinsah yılı istinsah kaydının kenarına sonradan yazılmıştır. 102a’da bilginin çeşitlerine dair fevâid vardır. 111b boştur. Derkenarlarda çok az fevâid vardır. Nüsha reddâdelidir.MS 462:Kazvînî’nin mantık ilminde meşhur eş-Şemsiyye’si üzerine Kutbuddîn et-Tahtânî’nin Tahrîru Kavâ’idi’l-Mantıkiyye fî Şerhi’ş-Şemsiyye ismiyle yaptığı şerhin tasdîkât bölümüne Seyyid Şerif Cürcânî tarafından yapılmış haşiyedir. Mustakim Arıcı Seyyid Şerif’in Kutbuddîn haşiyesine (tasavvurât-tasdîkât) yapılan on sekiz çalışmanın isimlerini zikretmektedir. Kaynak metin eş-Şemsiyye bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. On üç eserli mecmuanın on birinci eseridir. Müstensih el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘dır. Aynı müstensih bu mecmudaki dört, beş, altı, yedi ve on numaralı nüshaların da müstensihidir. Nüshanın istinsahı 27 Ramazan 1114/14 Şubat 1703’te Salı günü işrak vaktinde bitmiştir. İstinsah kaydının alt tarafına yılı göstermek için ayrıca “Târih-i sene 1115” kaydı vardır fakat bu 1115 yerine istinsah kaydında ay ve günle beraber yazılan 1114 senesi dikkate alınmıştır. 112a’da üstünde “Nâil-i eltâf-i Hudâ Mustafa” yazan iki adet mühür bulunmaktadır. Bu, müstensih el-Hâcc Mustafa olmalıdır. Yine aynı yerde eserin künye bilgisi ve kelam ile sarf ilmine dair fevâid vardır. 185b-186a’da 1115/1703-4 tarihli ve Mahmut Hasan’dan naklen Arapça bir yaprak vardır. Bu yaprakta kudema ile müteahhirûn arasında kaziyyeye dair ihtilaflı meseleler ele alınmaktadır. Bu yaprak için ayrıca fiş tutulmamıştır. 186b’de besmele ve hamdele vardır. 187a boştur. 187b’de Kasîde-i Burde’nin ilk mısraı vardır. 188a-189a boştur. 189b’de üzeri çizili bazı kitap isimleri yazmaktadır. Özellikle ilk yapraklarda haşiyeler vardır. Nüsha reddâdelidir.MS 463:Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminde kaleme aldığı ve üzerine birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kutbuddîn Râzî’nin kaynak metin kadar şöhret bulan Tahrîru Kavâ’idi’l-Mantıkiyye fî Şerhi’ş-Şemsiyye ismiyle yaptığı şerhtir. Kaynak metin eş-Şemsiyye bir mukaddime, üç bölüm (makale) ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. Dört fasıldan oluşan birinci bölümde lafız-mâna ilişkisi, delâlet konuları, kaplam, içlem, beş tümel, tanımlar, tanım yanlışları, dilin kaynağı gibi konular özet halinde ele alınır. Eserin elimizdeki nüshası sadece “Tasavvurat” kısmını kapsamaktadır. Râzî’nin bu şerhi üzerine Cürcânî, Teftâzânî, Devvânî ve Isâmuddîn İsferâyînî gibi âlimler haşiye yazmış, bu haşiyeler üzerine de çeşitli ta‘lîkâtlar yapılmıştır. Bu şerh, medreselerde genelde Cürcânî haşiyesi ile birlikte okutulmuş olup Osmanlı medreselerinde en çok müracaat edilen eserler arasındadır. Nitekim Erzurumlu İbrahim Hakkı eserin ehemmiyetini şöyle ifade etmektedir: İlm-i hikemden bir mantık akdemÎsâgûcî bul hıfzet mukaddem Şemsiyye oku hem Kutb-i mantıkDâvûd u Seyyid bil ol mudakkik Tahrîrü’l-Kavâ‘idi’l-Mantıkiyye’nin tamamı Türkiye, İran ve Hindistan’da tek başına yirmiye yakın basıldığı gibi haşiyeleri ile birlikte veya yalnız “Tasavvurât” kısmı da basılmıştır. “Tasavvurât” kısmı Türkçeye Safranbolulu Seyyid Muhammed Fevzî tarafından Tercümân-ı Şemsiyye adıyla çevrilmiştir (İstanbul, 1307). On üç eserden oluşan mecmuanın on ikinci eseridir. Müstensih İbrahim el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘dır. Aynı müstensih bu mecmudaki dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci, onuncu ve on birinci nüshaların da müstensihidir. Nüshanın istinsahı Şeyhzade Medresesi’nde (Adana), 8 Recep 1114/28 Kasım 1702’de öğlen vakti bitmiştir. Müstensih ayrıca nüshanın istinsahının takriben on beş gün sürdüğünü de kaydetmektedir. 1a’da “Nâil-i eltâf-i Huda Mustafa” yazılı üç adet temellük mührü vardır. Bu, müstensih Mustafa olabilir. Yine aynı yerde her sabah on defa okunması tavsiye olunan Arapça dua, ulemanın taksimi, mantık-lügat-münazaraya dair dînî fevâid vardır. 45b boştur. 46a’da mantık ilmine dâir fevâid vardır, 46b boştur.MS 464: On üç nüshalı mecmuanın on üçüncü eseridir. Eserin elimizdeki nüshası baş ve son taraftan eksiktir. Dolayısıyla istinsah kaydı yoktur fakat nüshanın müstensihi bu mecmuadaki birçok nüshayı da istinsah eden İbrahim el-Hâcc Mustafa b. el-Hâcc İbrahim b. el-Hâcc Pîr b. Veli et-Tabbâ‘ın yazısına benzemektedir. 299a-302b arası ise başka bir müstensih tarafından farklı bir kâğıda istinsah edilmiştir. 244a-245a arasında başka bir eserden yaprak vardır. 245b boştur. 257a’da “Abd-i Huda Meh - med Emin” yazan 5 adet temellük mührü ve bu mührün taklit edildiği üç yazı var - dır. 257b’de aynı mühürden bir adet daha vardır. 286a, 288b, 291b, 292a, 292b’de kıyas şekillerine dair cetvel vardır. Teftâzânî’nin Şemsiyye Haşiyesi’nin son tarafları yer almaktadır. Bu yapraklar için ayrıca katalog kaydı açılmamıştır. Özellikle baş taraflardaki yap-rakların derkenarlarında haşiyeler vardır. Son tarafta yine aynı bu eserin başka bir nüshasının son tarafından yapraklar vardır, buralar için ayrıca fiş tutulmamıştır. Nüsha reddâdelidir. Mecmuaya dair: Elimizdeki mecmuanın altı özelliği dikkat çekmektedir: birinci özelliği, içerisinde hem matbu hem de yazma eserler bulunmaktadır; ikinci özelliği, yazma eserlerin hepsi bir mantık metni olan eş-Şemsiyye üzerine yazılan şerh-ha - şiyelerden oluşmaktadır; üçüncü özelliği mecmuada aynı eser (Tahrîrü’l-Kavâ‘i - di’l-Mantıkiyye) birden fazla yer almaktadır; dördüncü özelliği, mecmuada tarih bulunan nüshaların hepsi 18. yüzyılın başına aittir. Mecmuanın beşinci özelliği ise mecmuadaki on tane yazma eserin en az altı tanesinin müstensihinin “Mustafa” isimli bir kimse olmasıdır. Bazı nüshaların derkenarlarındaki haşiyeler de bu müs - tensih tarafından tutulmuş olmalıdır çünkü hat çok benzemektedir. Nüshaların titizliği ve metin-derkenarların estetik düzeni dikkat çekmektedir. Müsten - sihin istinsah zamanını belirtirken sadece günün adını vermekle yetinmeyip hangi va - kitte olduğunu belirtmesi de onun bu titizliğiyle (ya da zaman algısıyla) ilgili olmalıdır. Nitekim dördüncü nüsha sabah, beşinci nüsha öğle ile ikindi arası, yedinci nüsha öğle, onuncu nüsha ikindi, on birinci nüsha işrak vaktinde tamamlanmıştır. Daha ilginci ise müstensihin altıncı nüshanın istinsahını ikindi vakti ya da sonrasında bittiğini söyle - yerek tereddütlü bir ifade kullanmasıdır. Bu ise istinsah kayıtlarının sonradan yazıldı.Paper type: MS 452, MS 453, MS 454 : Matbu kağıt ; MS 455, MS 456, MS 457, MS 458, MS 459, MS 460, MS 461, MS 462, MS 463, MS 463 : Âherli, sarı renkli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: MS 452, MS 453, MS 454 : Nesih / Naskh script ; MS 455, MS 456, MS 457, MS 458, MS 459, MS 460, MS 461, MS 462, MS 463, MS 464 : Talik / Taʿlīq scriptInk color: MS 452, MS 453, MS 454, MS 455, MS 456, MS 457, MS 458, MS 459, MS 460, MS 461, MS 462, MS 463, MS 464 : SiyahNotes: Thirteen different manuscripts bound in one volume. Written as one column with various lines per page. Naskh and Taʿlīq scripts in black ink with some words in red. Leather binding covered with marbled paper and has a flap.Description of script: MS 452 : Yaprak sayısı : 91 sayfa (Matbu) / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 27 / Yazı alanı boyutu : 180x90 mm / Kağıt boyutu : 205x135 mm / Eserin başı - sonu : 1 - 91 MS 453 : Yaprak sayısı : 9 sayfa (Matbu) / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 27 / Yazı alanı boyutu : 180x90 mm / Kağıt boyutu : 205x135 mm / Eserin başı - sonu : 94 - 102MS 454 : Yaprak sayısı : 90 sayfa (Matbu) / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 27 / Yazı alanı boyutu : 180x90 mm / Kağıt boyutu : 205x135 mm / Eserin başı - sonu : 2 - 91MS 455 : Yaprak sayısı : 11 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : 180x90 mm / Kağıt boyutu : 205x135 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 11b MS 456 : Yaprak sayısı : 2 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 22-25 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 13b - 14bMS 457 : Yaprak sayısı : 2 / Sütun sayısı : Değişken / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 15b - 16aMS 458 : Yaprak sayısı : 26 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 17b - 40bMS 459 : Yaprak sayısı : 31 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 43b - 71aMS 460 : Yaprak sayısı : 30 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 72b - 101bMS 461 : Yaprak sayısı : 10 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 102b - 111aMS 462 : Yaprak sayısı : 74 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : 160x80 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 112b - 185aMS 463 : Yaprak sayısı : 45 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 190b - 234aMS 464 : Yaprak sayısı : 70 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17-19 / Yazı alanı boyutu : 160x90 mm / Kağıt boyutu : 205x140 mm / Yazmanın başı - sonu : 236a - 302b