ملخص: يشتمل الملخص على دراسات حول علم الفلك وعلم الحساب والجبر وعلم الهندسة وملخصات وملاحظات موجزة خاصة بالمواضيع ذات الصلة. صفحة العنوان (ص. ٧و) وهي مكتوبة في وقت لاحق بخط مختلف عن خط الناسخ الرئيسي، تحمل العنوان التالي للمجلد "مجموعة سبع رسائل مع مبحثات متفرقة"، ومُدرج فيها فقط الأعمال السبعة التالية:صفيحة الإمكان في أصطرلابما لا بد للفقيه من الحسابكتاب الأكبر [!] لثاودوسي اوس [!]كتاب الكرّة لأوتولوقوسكتاب لثاودوسي اوس [!] في الليل والنهاركتاب لثاودوسي اوس [!] في المساكنفوائد الجمالي في أصول الهندسةالناسخ هو ابن عبد الرحيم أبو القاسم يحيى الأسترآبادي (ابن عبد الرحيم أبو القاسم يحيى الأسترآبادي، انظر صص. ١٢و، ٢٤و، ص. ٦٢و)، الذي قام بنسخ المخطوطة لاستخدامه الشخصي في جمادى الآخر ١٠١٤/أكتوبر-نوفمبر ١٦٠٥ بمدينة يزد (انظر ص. ٦٢و) وفي ذي القعدة ١٠١٨/يناير-فبراير ١٦١٠ بمدينة قم (انظر ص. ٢٤و)المحتويات:(1)
(فائدة) من شرح شمسية الحساب(صص. ٢ظ-٣ظ)؛(2) ملخصات وملاحظات مختصرة بالفارسية والعربية (صص. ٤ظ-٦أ)؛(3) بهاء الدين محمد بن حسين العاملي،
صفيحة الإمكان في أصطرلاب (صص. ٧ظ-١٢و)؛(4) ملخصان مختصران في علم الفلك بالعربية والفارسية (صص. ١٢ظ-١٣و)؛(5) أبو العلاء محمد البهشتي الإسفرايني،
ما لا بد للفقيه من الحساب (صص. ١٤و-٢٤ظ)؛(6) منسوب لمجهول، أطروحة في علم الهندسة (صص. ٢٥ظ-٢٨و)؛(7) منسوب لمجهول، أطروحة عن التأكد من استواء الأسطح (صص. ٢٩ظ-٣٠و)؛(8) ثاوذوسيوس،
De sphaericis(كتاب الأكر؛ صص. ٣٠و-٦٢و)؛(9) أوطولوقس،
De sphaera quae movetur(كتاب الكرة المتحركة؛ صص. ٦٢و-٦٩ظ)؛(10) ثاودوسيوس،
De diebus et noctibus(كتاب ثاوذوسيوس في الليل والنهار؛ صص. ٧٠و-٧٥و)؛(11) ثاودوسيوس،
De habitationibus(كتاب ثاوذوسيوس في المساكن؛ صص ٧٦و-٨٢و)؛(12) نصان مختصران في علم الفلك (صص. ٨٣ظ-٨٥و)؛(13) نصوص رياضية وملاحظات مختصرة ورسومات بيانية بالعربية والفارسية (صص. ٨٦ظ-١١٧و)؛(14) محمد بن أشرف السمرقندي، فوائد الجمالي في أصول الهندسة (صص. ١١٧ظ-١٣٣ظ).ملخص: Compendium containing treatises on astronomy, arithmetic, algebra, geometry, and shorter extracts and notes on related topics. The title page (f. 7r), which is written by a later hand than that of the main scribe, calls the volume 'a compendium of seven treatises accompanied by various studies (مجموعة سبع رسائل مع مبحثات متفرقة)', and lists only the following seven works:صفيحة الإمكان في أصطرلابما لا بد للفقيه من الحسابكتاب الأكبر [!] لثاودوسي اوس [!]كتاب الكرّة لأوتولوقوسكتاب لثاودوسي اوس [!] في الليل والنهاركتاب لثاودوسي اوس [!] في المساكنفوائد الجمالي في أصول الهندسةThe scribe is Ibn ‘Abd al-Raḥīm Abū al-Qāsim Yaḥyá al-Astar’ābādī (ابن عبد الرحيم أبو القاسم يحيى الأسترآبادي; see ff. 12r, 24r and f. 62r), who copied the manuscript for his own use in Jumādá II 1014/Oct.-Nov. 1605 at Yazd (see f. 62r) and Dhū al-Qa‘dah 1018/Jan.-Feb. 1610 at Qom (see f. 24r)Contents:(1)
(Fā’idah) min Sharḥ shamsīyat al-ḥisāb([فائدة] من شرح شمسية الحساب) (ff. 2v-3v);(2) Short extracts and notes in Persian and Arabic (ff. 4v-6a);(3) Bahā’ al-Dīn Muḥammad ibn Ḥusayn al-‘Āmilī (بهاء الدين محمد بن حسين العاملي),
Ṣafīḥat al-imkān fī aṣṭurlāb(صفيحة الإمكان في أصطرلاب; ff. 7v-12r);(4) Two short extracts on astronomy in Arabic and Persian (ff. 12v-13r);(5) Abū al-‘Alā’ Muḥammad al-Bihishtī al-Isfarā’aynī (أبو العلاء محمد البهشتي الإسفرايني),
Mā lā budda lil-faqīh min al-ḥisāb(ما لا بد للفقيه من الحساب; ff. 14r-24v);(6) Anonymous, Treatise on geometry (ff. 25v-28r);(7) Anonymous, Treatise on ascertaining the levelness of surfaces (ff. 29v-30r);(8) Theodosius (ثاوذوسيوس),
De sphaericis(كتاب الأكر; ff. 30r-62r)(9) Autolycus (أوطولوقس),
De sphaera quae movetur(كتاب الكرة المتحركة; ff. 62r-69v);(10) Theodosius (ثاودوسيوس),
De diebus et noctibus(كتاب ثاوذوسيوس في الليل والنهار; ff. 70r-75r);(11) Theodosius (ثاودوسيوس),
De habitationibus(كتاب ثاوذوسيوس في المساكن; ff 76r-82r);(12) Two short texts on astronomy (ff. 83v-85r);(13) Short mathematical texts, notes and diagrams in Arabic and Persian (ff. 86v-117r);(14) Muḥammad ibn Ashraf al-Samarqandī (محمد بن أشرف السمرقندي), Fawā’id al-Jamālī fī uṣūl al-handasah (فوائد الجمالي في أصول الهندسة; ff. 117v-133v).الوصف المادي: المادة: ورقيةالأبعاد: حجم الورقة ١٦٩ × ٦٩ مم [مساحة الكتابة ١١٧ × ٥٠ مم]ترقيم الأوراق: ترقيم المتحف البريطاني بالقلم الرصاصالتسطير:
مسطرة؛ ١٩ سطراً في كل صفحة؛ مسافة رأسية ١٦ سطراً لكل ١٠ سمالخط:
نستعليق؛ قام بالنسخ ابن عبد الرحيم أبو القاسم يحيى الأسترآبادي للاستعمال الشخصيالحبر: حبر أسود، مع طباعة العناوين والخطوط الأفقية أعلى النص والرسومات البيانية باللون الأحمرالتجليد: تجليد بالجلد المغربي، ألواح بحدود مدمغة غير مذهبة، ميدالية وقلادات مطبوعة بالضغط.الحالة: أضرار مائية طفيفة بالهامش العلويالحواش: في أماكن متعددةالأختام: صص. ٢و (ممحي)، ٧و، ١٤و، ٣٠و، ٦٢و، ٧٠و، ٧٦و، ١١٧ظ
ملخص: مجموعة أطروحات ومقتطفات غالبيتها لعالم الرياضيات اليمني جمال الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عمر الخزاعي (عاش خلال القرن الثالث عشر، انظر King, 'A Medieval Arabic Report on Algebra Before al-Khwārizmī' ومثله،
Mathematical Astronomy in Medieval Yemen، الملحق رقم ٣) وتتعلق بالجبر وحسابات المواريث.المحتويات:(١) الخزاعي، محمد بن أحمد، شرح المختصر في الجبر والمقابلة
(صص. ١و-١٢٤ظ)؛(٢) الخزاعي، محمد بن أحمد، كتاب الإنشاء في علم الجبر والمقابلة
(صص. ١٢٥ظ-١٣٠ظ)؛(٣) الخزاعي، محمد بن أحمد، مقتطف حول المربعات السحرية (صص. ١٣٠ظ-١٣٢ظ).ملخص: Collection of treatises and excerpts mostly by the Yemeni mathematician Jamāl al-Dīn Abū ‘Abd Allāh Muḥammad ibn Aḥmad ‘Umar al-Khuzā‘ī (جمال الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عمر الخزاعي, fl. 13th century, see King, 'A Medieval Arabic Report on Algebra Before al-Khwārizmī' and idem,
Mathematical Astronomy in Medieval Yemen, appendix, no. 3) and related to algebra and inheritance calculations.Contents:(1) al-Khuzā‘ī, Muḥammad ibn Aḥmad (الخزاعي، محمد بن أحمد),
Sharḥ al-mukhtaṣar fī al-jabr wa-al-muqābalah(شرح المختصر في الجبر والمقابلة; ff. 1r-124v);(2) al-Khuzā‘ī, Muḥammad ibn Aḥmad (الخزاعي، محمد بن أحمد),
Kitāb al-inshā’ fī ‘ilm al-jabr wa-al-muqābalah(كتاب الإنشاء في علم الجبر والمقابلة; ff. 125v-130v);(3) al-Khuzā‘ī, Muḥammad ibn Aḥmad (الخزاعي، محمد بن أحمد), Excerpt on magic squares (ff. 130v-132v).الوصف المادي: المادة: ورق غربي مسلَّكالأبعاد: حجم الورقة ٣٠٢ × ٢٠٠ مم [مساحة الكتابة ٢٠٠ × ١١٥ مم]ترقيم الأوراق: ترقيم الأوراق الخاص بمكتبة مكتب الهند مختوم بالحبر الأسودالتسطير:
المسطرة؛ ٣٥ سطرًا في كل صفحة؛ مسافة تباعد عمودية ١٨ سطرًا لكل ١٠ سمالخط:
نسخالحبر: حبر أسود، مع تحمير العناوين والخطوط الأفقية أعلى النص والرسوم البيانيةالزخرفة: لا يوجدالتجليد: تجليد مكتب الهند بقماش أرجوانيالحالة: يوجد تلف بالغ بسبب الحشرات خاصة باتجاه نهاية المجلد، ولكن تلف النص بسيط؛ ص. ١ مقطوعة، مع فقدان بسيط في النص؛ صص. ١-٦ مقطوعة للغاية؛ صص. ١٣١، ١٣٢ محميتان.الحاشية: كثيرة بأيادٍ عديدةالأختام: صفحة فارغة أمامية iii، صص. ٢و، ١٣٢ظ
ملخص: شرح بقلم شهاب الدين أبو العباس أحمد بن محمد بن الهائم المقدسي الفرضي (توفي ١٤١٢) الشهير بابن الهائم على الأرجوزة في علم الجبر بعنوان المنظومة الياسمينية في الجبر والمقابلة
بقلم أبو محمد عبد الله بن محمد بن حجاج بن الياسمين الأدرني الإشبيلي (توفي ١٢٠٤).استُكملت النسخة في صباح الخميس ٥ شعبان ٨٨٧ / ١٩ سبتمبر ١٤٨٢ (انظر حرد المتن، ص. ١٠٥و، الأسطر ١١-١٤، منسوخة أدناه).توجد بين صص. ٧٣، ٧٤ قصاصة ورق منفصلة تحتوي على ملاحظات حسابية باللغة العربية.البداية (ص. ١و، الأسطر ٢-٤):قال الشيخ الإمام العالم الحافظ المتقن المحقق وحيد عصره وفريد دهره صدرالأفاضل وبحر الفضائل أبو العباس شهاب الدين أحمد بن الشيخ الإمام العلامةشمس الدين محمد الشهير بابن الهائم فسح الله في مدته ونفع ببركته آمينالنهاية (ص. ١٠٥و، الأسطر ٦-١١):... وإذا ضم ذلك إلى وصية زيد وإلى ما بقىللورثة كان المجتمع ثلثمائة والله سبحانه وتعالى أعلم فهذا آخر ما يسر بايرادهعلى أقل عباده في أسرف بلاده فله الحمد على وفق مراده والشكر على توالي الفتحوازدياده والصلاة والسلام على محمد الذي ساد الخلق بانفراده وعلى آلهالذين سعدوا بأسعاده والحمد لله وحده وصلى الله على سيدنا محمد وآلهوصحبه وسلم ...حرد المتن (ص. ١٠٥و، الأسطر ١١-١٤):... وكان الفراغ من تعليقها صبيحة يوم الخميسالمبارك الخامس من شهر شعبان المكرم منشهر سنة سبع وثمانينوثمانمايةملخص: Commentary by Shihāb al-Dīn Abū al-‘Abbās Aḥmad ibn Muḥammad ibn al-Ha’im al-Maqdisī al-Faraḍī (شهاب الدين أبو العباس أحمد بن محمد بن الهائم المقدسي الفرضي, d. 1412), known as Ibn al-Hā’im (ابن الهائم) on the didactic poem (أرجوزة) on algebra
al-Manẓūmah al-Yāsamīnīyah fī al-jabr wa-al-muqābalah(المنظومة الياسمينية في الجبر والمقابلة) by Abū Muḥammad ‘Abd Allāh ibn Muḥammad ibn Ḥajjāj ibn al-Yāsamīn al-Adrinī al-Ishbīlī (أبو محمد عبد الله بن محمد بن حجاج بن الياسمين الأدرني الإشبيلي, d. 1204).The copy was completed on the morning of Thursday 5 Sha‘bān 887/19 September 1482 (see colophon, f. 105r, lines 11-14, transcribed below).A loose slip of paper containing mathematical notes in Arabic was found between ff. 73 and 74.Begins (f. 1r, lines 2-4):قال الشيخ الإمام العالم الحافظ المتقن المحقق وحيد عصره وفريد دهره صدرالأفاضل وبحر الفضائل أبو العباس شهاب الدين أحمد بن الشيخ الإمام العلامةشمس الدين محمد الشهير بابن الهائم فسح الله في مدته ونفع ببركته آمينEnds (f. 105r, lines 6-11):... وإذا ضم ذلك إلى وصية زيد وإلى ما بقىللورثة كان المجتمع ثلثمائة والله سبحانه وتعالى أعلم فهذا آخر ما يسر بايرادهعلى أقل عباده في أسرف بلاده فله الحمد على وفق مراده والشكر على توالي الفتحوازدياده والصلاة والسلام على محمد الذي ساد الخلق بانفراده وعلى آلهالذين سعدوا بأسعاده والحمد لله وحده وصلى الله على سيدنا محمد وآلهوصحبه وسلم ...Colophon (f. 105r, lines 11-14):... وكان الفراغ من تعليقها صبيحة يوم الخميسالمبارك الخامس من شهر شعبان المكرم منشهر سنة سبع وثمانينوثمانمايةالوصف المادي: المادة: ورق مسلّك شرقيالأبعاد: حجم الورقة ١٨٠ × ١٢٥ مم [المساحة المكتوبة ١١٠ × ٩٠ مم]ترقيم الأوراق: ترقيم عربي شرقي بالحبر الأسود؛ ترقيم الأوراق الخاص بمكتبة مكتب الهند مختوم بالحبر الأسودالتسطير: لا يوجد تسطير مرئي؛ ١٧ سطرًا في كل صفحة؛ مسافة تباعد عمودية ١٥ سطرًا لكل ١٠ سمالخط:
نسخالحبر: حبر أسود، مع تحمير العناوين والرأسيات والرسوم البيانية والخطوط الأفقية أعلى النصالتجليد: تجليد مكتب الهند بقماش أرجوانيالحالة: تلف بسبب الحشرات، جرى إصلاح جزء منه؛ تم استبدال صص. ٤، ٥ بورقة لاحقةالحاشية: توجد حواشٍ مكثفة في بعض الأحيان، بأكثر من يدالأختام: صص. ١و، ١٠٥ظ
ملخص: تلخيص بقلم مجهول لأطروحة بقلم شرف الدين المظفر بن محمد الطوسي (توفي ١٢١٣) عن المعادلات التكعيبية الأساسية للهندسة الجبرية (انظر مقدمة الملخِّص، ص. ٣٥، الأسطر ٢-٧، المنسوخة أدناه والتي قام بتدقيقها راشد بن شرف الدين مظفر بن محمد طوسي،
المبادئ الحسابية: الجبر والهندسة في القرن الثاني عشر (Œuvres mathématiques: algèbre et géométrie au XIIe siècle)، المجلد ١ [باريس: لي بيل ليتر (Les Belles Lettres)، ١٩٨٦]، ص.٢).يحتوي النص على رسوم بيانية عديدة مجمعة في ورقةٍ مطوية (ص. ١٨٠و) بعد النص.البداية (ص. ٣٥ظ، الأسطر ٢-٧):أما بعد حمد الله تعالى والثناء عليه والصلاة على رسوله محمد وآله فإني قصدتفي هذا الكتاب تلخيص صناعة الجبر والمقابلة وتهذيب ما وصل إليّ من كلامالفاضل الفيلسوف الأعظم شرف الدين المظفي بن محمد الطوسي وتحويل كلامهمن إفراط التطويف إلى حد العتدال وأسقطت الجداول التي رسمه في عمل الحسابواستنباط المسائل لبعده عن الطبع واستدعائه طول الزمان الموجب للملال ويثبتكيفية استخراج المسائل بالبحث وجمعت بين العمل والبرهان وسميته بالمعادلاتالنهاية (ص. ١٧٩و، الأسطر ٥-٩):... فإن استخرجنا المطلوب مسئلة مكعب وأموال يعدلعددًا فنزيد المطلوب الذي يخرج على المطلوب الأوّل فما حصل فهو الجوابالأعظم وإن استخرجنا المطلوب مسئلة مكعب وعدد يعدل أموالًا فينقصالمطلوب الذي يخرج من المطلوب الأوّل فما بقي فهو الجواب الأصغروذلك ما أردنا بيانهملخص: Anonymous epitome (تلخيص) of a lost treatise by Sharaf al-Dīn al-Muẓaffar ibn Muḥammad al-Ṭūsī (شرف الدين المظفر بن محمد الطوسي; d. 1213) on cubic equations fundamental to algebraic geometry (see the epitomiser's preface, f. 35, lines 2-7, transcribed below and edited by Rashed in Sharaf al-Dīn Muẓaffar ibn Muḥammad Ṭūsī,
Œuvres mathématiques: algèbre et géométrie au XIIe siècle, vol. 1 [Paris: Les Belles Lettres, 1986], p. 2).The text contains numerous diagrams, which are collected on a fold out (f. 180r) following the text.Begins (f. 35v, lines 2-7):أما بعد حمد الله تعالى والثناء عليه والصلاة على رسوله محمد وآله فإني قصدتفي هذا الكتاب تلخيص صناعة الجبر والمقابلة وتهذيب ما وصل إليّ من كلامالفاضل الفيلسوف الأعظم شرف الدين المظفي بن محمد الطوسي وتحويل كلامهمن إفراط التطويف إلى حد العتدال وأسقطت الجداول التي رسمه في عمل الحسابواستنباط المسائل لبعده عن الطبع واستدعائه طول الزمان الموجب للملال ويثبتكيفية استخراج المسائل بالبحث وجمعت بين العمل والبرهان وسميته بالمعادلاتEnds (f. 179r, lines 5-9):... فإن استخرجنا المطلوب مسئلة مكعب وأموال يعدلعددًا فنزيد المطلوب الذي يخرج على المطلوب الأوّل فما حصل فهو الجوابالأعظم وإن استخرجنا المطلوب مسئلة مكعب وعدد يعدل أموالًا فينقصالمطلوب الذي يخرج من المطلوب الأوّل فما بقي فهو الجواب الأصغروذلك ما أردنا بيانهالوصف المادي: صص. ٣٥ظ-١٨٠و
ملخص: شرح بقلم شهاب الدين أبي العباس أحمد بن رجب بن طيبوغا المجدي الشافعي (توفي ١٤٤٧) على
تلخيص أعمال الحساببقلم أبي العباس أحمد بن محمد المراكشي (توفي ١٣٢١) الشهير باسم ابن البناء (انظر ص. ١ظ، السطر ١٦). عنوان الشرح موجود في مقدمة المؤلف (ص. ١ظ، السطر ٢٥).أُنجزت النسخة يوم الاثنين ١٧ ربيع الثاني ٨٤٠ / ٢٩ أكتوبر ١٤٣٦ بقلم أبي البركات محمد بن محمد بن محمد العراقي؛ وقد نُسخت من مخطوطة بيد ابن المجدي كانت قد أُنجزت يوم الخميس ٦ ذو الحجة ٨٣٤ / ١٦ أغسطس ١٤٣١ (انظر حرد المتن الخاص بالمؤلف والناسخ، ص. ٢٠٣ظ، الأسطر ١٠-١١، ١٦-١٨، المنسوخ أدناه). من الواضح أن أبا بركات العراقي كان تلميذ ابن المجدي، حيث أنه يشير إلى ابن المجدي بقوله "سيدي" (حرد المتن الخاص بالناسخ، ص. ٢٠٣ظ، السطر ١٤، المنسوخ أدناه). يوضح أبو البركات العراقي أنه نسخ النص لاستخدامه الخاص (انظر حرد المتن الخاص بالناسخ، ص. ٢٠٣ظ، السطر ١٧، المنسوخ أدناه). تم وقف المخطوطة كما هو مبين على رأس صفحات عديدة.تلخيص أعمال الحسابلابن البنَّاء ينقسم إلى جزأين، كل منهما مُقسم إلى أقسام (٣، ٢ على التوالي) وأبواب. شرح الجزء الثاني يبدأ في ص. ١٠٤ظ.الورقة ٤٨أ عبارة عن قطعة من رسالة مؤرخة في ١٨ ج[مادى الآخر ؟] ٢٠[١٢] / ١٣ سبتمبر (؟) ١٨٠٥ ضُمَّت في المجلَّد.توجد بين الورقتين ١٥٢، ١٥٣ قصاصة ورقية تحتوي على جزء من ملحوظة، يبدو أنها عن حسابات علم الفرائض.الأوراق ١٨١-١٨٢ عبارة عن ورقة مزدوجة من ورق مسلَّك غربي ضُمَّت إلى المجلَّد لاحقًا. تحتوي هاتان الورقتان على شرح قصير يتعلق بحسابات علم الفرائض وقَّعه المؤلف، محمد ابن المرحوم الشيخ يوسف الفرضي، بتاريخ ٢٧ ذو القعدة ١١٥٧ / ٢٩ ديسمبر (؟) ١٧٤٤ (ص. ١٠٢و، الأسطر ١٥-١٦).بعد حرد المتن (صص. ٢٠٤و-٢٠٦ظ) توجد عدة ملاحظات عن موضوعات رياضية. تحتوي الورقة ٢٠٤و-٢٠٤ظ على ملحوظة طويلة "في كيفية استخراج تكرار الضرب بالخطائين. تحتوي الورقة ٢٠٦و على ملحق قصير (ذيل وزيادة) لعملٍ عن الشطرنج بقلم أبي بكر محمد بن يحيى الصولي (توفي سنة ٩٤٧). يقال إن الملحق نُسخ بيد مؤلفه المجهول وتتبعه مسوّدة مختصرة لسيرة الصولي نسخها نفس اليد.البداية (ص. ١، الأسطر ٢-٤):يقول الفقير إلى رحمة ربه المعترف بتقصيره وذنبه راجي عفو المعيد المبدئ (؟) أحمدالشافعي ابن المجدي الحمد لله الذي جمع العلماء في منازل السيارة وضرب لهمعند قسمة الفضل بسهم السعادة ورفع عن قلوبهم الحجاب ...النهاية (ص. ٢٠٣ظ، الأسطر ٧-٩):... وقد جعلت جميع مسائلهذا الفصل مفرعة من أصل واحد لبينته (؟) بذلك على أن كل مسئلة يقدم ذكرها تتفرعإلى ما لا يهاية له وليكن ذلك آخر ما أوردناه في هذا التعليق المبارك والله أعلمحرد المتن للمؤلف (ص. ٢٠٣ظ، الأسطر ١٠-۱٣):وكان الفراغ منه في بكرة نهار الأربعاء المبارك سادس من ذي الحجة الحرامسنة أربع وثلاثين وثمانمائة على يد الفقير إلى الله تعالى كاتبه ومؤلفه أحمد ابن المجديالشافعي غفر الله له ولوالديه ولجميع المسلمين آمين آمين وصلى الله علىأشرف خلقة محمد وآله وسلمحرد المتن للناسخ (ص. ٢٠٣ظ، الأسطر ١٤-١٩):هذه آخر ما وجدته في نسخة سيدي التي بخطه أبقاه الله تعالى التي نقلتمنها هذه النسخة وكان الفراغ من كتابة هذه النسخة النسخة مسودنهار الأثنين سابع عشر شهر ربيع الآخر سنة أربعين وثمانمائةوكتبها لنفسه ولمن يسالته (؟) بعده العبد الفقير إلى رحمة ربه الغني الباقيأبو البركات محمد بن محمد بن محمد العراقي غفر الله له ولوالديه ولمسالحه (؟) ولكل المسلمين أجمعينآمين وصلى الله على سيدنا محمد وآله وصحبه وسلم حسبنا الله ونعيم الوكيلملخص: Commentary by Shihāb al-Dīn Abū al-‘Abbās Aḥmad ibn Rajab ibn Ṭaybūghā al-Majdī al-Shāfi‘ī (شهاب الدين أبو العباس أحمد بن رجب بن طيبوغا المجدي الشافعي, d 1447) of the
Talkhīṣ aʿmāl al-ḥisāb(تلخيص أعمال الحساب,
Epitome of the Operations of Arithmetic) by Abū al-‘Abbās Aḥmad ibn Muḥammad al-Marrākushī (أبو العباس أحمد بن محمد المراكشي, d. 1321), known as Ibn al-Bannā’ (ابن البناء, see fol. 1v, line 16). The title of the commentary is found in the author's preface (f. 1v, line 25).The copy was completed on Monday 17 Rabī‘ II 840/29 October 1436 by Abū al-Barakāt Muḥammad ibn Muḥammad ibn Muḥammad al-‘Irāqī (أبو البركات محمد بن محمد بن محمد العراقي); it was copied from a manuscript in Ibn al-Majdī's hand, which was completed on Thursday 6 Dhū al-Ḥijjah 834/August 16 1431 (see author's and scribe's colophons, f. 203v, lines 10-11 and 16-18, transcribed below). Abū al-Barakāt al-‘Irāqī was apparently Ibn al-Majdī's student, since he refers to Ibn al-Majdī as 'my master' (سيدي, scribe's colophon, f. 203v, line 14, transcribed below). Abū al-Barakāt al-‘Irāqī states that he copied the text for his own use (see scribe's colophon, f. 203v, line 17, transcribed below). The manuscript was made an endowment (وقف) as noted at the head of many pages.Ibn al-Bannā’'s
Talkhīṣ aʿmāl al-ḥisābis divided into two parts (جزؤان) each subdivided into sections (أقسام, 3 and 2 respectively) and chapters (أبواب). The commentary on Part Two (الجزء الثاني) begins on f. 104v.Folio 48a is a fragment of a letter dated 18 J[umādá II ?] [12]20/13 September (?) 1805 that has been bound into the volume.Between folios 152 and 153 is a slip of paper containing a fragment of a note apparently on the calculation of inheritance shares (علم الفرائض).Folios 181-82 are a later bifolium of Western laid paper bound into the volume. They contain a short commentary concerning the calculation of inheritance shares (علم الفرائض) signed by the author, Muḥammad ibn al-Marḥūm al-Shaykh Yūsuf al-Faraḍī (محمد ابن المرحوم الشيخ يوسف الفرضي), and dated Tuesday 27 Dhū al-Qa‘dah 1157/29 December (?) 1744 (f. 102r, lines 15-16).After the colophon (ff. 204r-206v) are various notes on mathematical subjects. Folio 204r-204v contains a long note 'on the determination of repetitions of the multiplication by means of two errors' (في كيفية استخراج تكرار الضرب بالخطائين). Folio 206r contains an short addendum (ذيل and زيادة) to a work on chess by Abū Bakr Muḥammad ibn Yaḥyá al-Ṣūlī (أبو بكر محمد بن يحيى الصولي, d. 947). The addendum is said to be copied by the hand of its anonymous author and is followed by a brief biographical sketch of al-Ṣūlī copied by the same hand.Begins (f. 1, lines 2-4):يقول الفقير إلى رحمة ربه المعترف بتقصيره وذنبه راجي عفو المعيد المبدئ (؟) أحمدالشافعي ابن المجدي الحمد لله الذي جمع العلماء في منازل السيارة وضرب لهمعند قسمة الفضل بسهم السعادة ورفع عن قلوبهم الحجاب ...Ends (f. 203v, lines 7-9):... وقد جعلت جميع مسائلهذا الفصل مفرعة من أصل واحد لبينته (؟) بذلك على أن كل مسئلة يقدم ذكرها تتفرعإلى ما لا يهاية له وليكن ذلك آخر ما أوردناه في هذا التعليق المبارك والله أعلمAuthor's colophon (f. 203v, lines 10-13):وكان الفراغ منه في بكرة نهار الأربعاء المبارك سادس من ذي الحجة الحرامسنة أربع وثلاثين وثمانمائة على يد الفقير إلى الله تعالى كاتبه ومؤلفه أحمد ابن المجديالشافعي غفر الله له ولوالديه ولجميع المسلمين آمين آمين وصلى الله علىأشرف خلقة محمد وآله وسلمScribe's colophon (f. 203v, lines 14-19):هذه آخر ما وجدته في نسخة سيدي التي بخطه أبقاه الله تعالى التي نقلتمنها هذه النسخة وكان الفراغ من كتابة هذه النسخة النسخة مسودنهار الأثنين سابع عشر شهر ربيع الآخر سنة أربعين وثمانمائةوكتبها لنفسه ولمن يسالته (؟) بعده العبد الفقير إلى رحمة ربه الغني الباقيأبو البركات محمد بن محمد بن محمد العراقي غفر الله له ولوالديه ولمسالحه (؟) ولكل المسلمين أجمعينآمين وصلى الله على سيدنا محمد وآله وصحبه وسلم حسبنا الله ونعيم الوكيلالوصف المادي: المادة: ورق مسلّك شرقي؛ الأوراق المستبدلة ١-٣، ٦-٩، ٢٠-٢١ وملزمتان كاملتان (خماسيات) صص. ٢٨-٣٨، ٤٩-٥٨ من الورق المسلّك الغربي مثل صص. ٤٨أ، ١٨١-١٨٢ والتي أُدرجت لاحقًا (بتاريخ ٢٠[١٢] / ١٨٠٥، ١١٥٧ / ١٧٤٤ على التوالي) وهي ضمن المجلد الآنالأبعاد: حجم الورقة ٢٣٥ × ١٥٠ مم [المساحة المكتوبة ١٩٠ × ١٢٠ مم]ترقيم الأوراق: ترقيم المتحف البريطاني بالقلم الرصاصالتسطير:
مسطرة(انظر ص. ١٠٤أ)؛ ٢٩ سطرًا في كل صفحة؛ مسافة تباعد عمودية ١٥ سطرًا لكل ١٠ سمالخط:
نسخ؛ الناسخ هو أبو البركات محمد بن محمد بن محمد العراقيالحبر: حبر أسود، مع تحمير العناوين، الخطوط الأفقية، الرسوم البيانية، الأرقام، والشروحات الرياضيةالتجليد: تجليد المتحف البريطاني نصفه فقط من الجلدالحالة: بعض بقع مائية باتجاه الرأس؛ بعض الأوراق استُبدلت (صص. ١-٣، ٦-٩، ٢٠-٢١، ٢٨-٣٨، ٤٩-٥٨)الحاشية: توجد العديد منها بأيادٍ عديدة (انظر خاصةً الملاحظات في صص. ١٦٧-١٦٨ التي ربما كتبها أحمد بن عرفات الذي يوجد تذييل مالكه في ص. ٢٠٣ظ)الوصف المادي: Material: Eastern laid paper; replacement folios 1-3, 6-9, 20-21 and two whole quires (quinions) ff. 28-38, 49-58 are western laid paper as are ff. 48a and 181-82 which are later insertions (dated [12]20/1805 and 1157/1744 respectively) now bound into the volumeDimensions: 235 x 150 mm leaf [190 x 120 mm written]Foliation: British Museum foliation in pencilRuling:
Misṭarah(see f. 104a); 29 lines per page; vertical spacing 15 lines per 10 cmScript:
Naskh; the scribe is Abū al-Barakāt Muḥammad ibn Muḥammad ibn Muḥammad al-‘Irāqī (أبو البركات محمد بن محمد بن محمد العراقي)Ink: Black ink, with rubricated headings, overlinings, diagrams, numerals, and mathematical notations in redBinding: British Museum half-leather bindingCondition: Some tidemarks towards head; some folios replaced (ff. 1-3, 6-9, 20-21, 28-38, 49-58)Marginalia: Many by numerous hands (see especially notes on ff. 167-168, perhaps by hand of Aḥmad ibn ‘Arafāt [أحمد بن عرفات] whose owner's inscription is found on f. 203v)
ملخص: النسخة العربية من
Anaphoricus(في المطالع) من تأليف عالم الفلك والرياضيات إبسقلاوس ابن مدينة الإسكندرية (Ὑψικλῆς [مكتوبة هنا إسقلاوس وإيسقلاوس]؛ النصف الأول من القرن الثاني ق.م)، ترجمه من اليونانية قسطا بن لوقا (توفي حوالي ٩١٢) وراجعه الكِندي (توفي حوالي عام ٨٧٣) والنسخة الموجودة هنا من تحرير نصير الدين الطوسي (توفي في ١٢٧٤).الرسوم البيانية مجمعة في ورقةٍ مطوية (ص. ١١٦و) بعد النص.البداية (ص. ١١١ظ, الأسطر ٢-٥):كتاب إسقلاوس في المطالع مما أصلحه الكندي وهو من نقل قسطا بن لوقاالبعلبكي وهو يشتمل على ثلث مالنهاية (١١٥و، الأسطر ٢-٤):... وإذا عرفنا مطالع الجزءوكانت الزيادات معلومة فمطالع جميع الأجزاء معلومة وذلكما أرادناه ...حرد المتن (١١٥و، الأسطر ٤-٥):... تم كتاب إيسقلاوسفي المطالعملخص: Arabic version of the
Anaphoricus(Ἀναφορικός; في المطالع) by the astronomer and mathematician Hypsicles of Alexandria (Ὑψικλῆς; إبسقلاوس [here written إسقلاوس and إيسقلاوس]; first half of 2nd century BC), translated from the Greek by Qusṭā ibn Lūqā (قسطا بن لوقا; d. ca 912), revised by al-Kindī (الكندي; d. ca 873) and presented here in the edition of Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī (d. 1274).The diagrams are collected on a fold out (f. 116r) following the text.Begins (f. 111v, lines 2-5):كتاب إسقلاوس في المطالع مما أصلحه الكندي وهو من نقل قسطا بن لوقاالبعلبكي وهو يشتمل على ثلث مEnds (115r, lines 2-4):... وإذا عرفنا مطالع الجزءوكانت الزيادات معلومة فمطالع جميع الأجزاء معلومة وذلكما أرادناه ...Colophon (115r, lines 4-5):... تم كتاب إيسقلاوسفي المطالعالوصف المادي: صص. ١١١ظ-١١٦و
ملخص: ملخص للرياضيات بقلم غياث الدين جمشيد بن مسعود بن محمود الكاشي (توفي سنة ١٤٢٩ أو ١٤٣٦) أو الكاشاني (انظر ص. ٣ظ، السطر ٣). يُعرف النص بعنوانه القصير
مفتاح الحساب(انظر صص. ٢و، السطر ٨، ص. ٣ظ، السطر ١٨) وعنوانه الطويل
مفتاح الحسّاب في علم الحساب.ينقسم النص إلى مقدمة وخمس مقالات، وكل مقالة مقسمة إلى أبواب. في هذه النسخة يبدأ النص في ص. ٣ظ، ولكن توجد نسخة أطول للمقدمة في الأوراق ١ظ-٢ظ، وهي تتضمن الإهداء إلى السلطان ألغ بك (توفي سنة ١٤٤٩، انظر ص. ٢و، الأسطر ٤-٥) وقائمة بأقسام النص وعناوينها (ص. ٢و-٢ظ).المحتويات:المقدمة: في تعريف الحساب وبيان الموضوع وتعريف العدد وأقسامها (صص. ١ظ-٢ظ، ٣ظ)؛المقالة الأولى: في حساب الصحاح (صص. ٤ظ-١٢و)؛المقالة الثانية: في حساب الكسور (صص. ١٢و-١٨ظ)؛المقالة الثالثة: في طريقة حساب المنجمين (صص. ١٨ظ-٢٨ظ)؛المقالة الرابعة: في المساحة (صص. ٢٨ظ-٦١و)؛المقالة الخامسة: في استخراج المجهولات بالجبر والمقابلة والخطائين وغيرها من القواعد الحسابية (صص. ٦١و-١١٠و).يحتوي على عدد كبير من الرسوم البيانية.أُنجزت النسخة يوم ٢ شوال ٩٩٧ / ١٤ أغسطس ١٥٨٩ بقلم عبد الرزاق بن عبد الله بن عبد الرزاق بن جمشيد بن مسعود بن جمشيد، الذي ورد في حرد المتن أنه حفيد المؤلف جمشيد بن مسعود بن محمود الكاشي من الدرجة الرابعة (انظر حرد المتن، ص. ١١٠و، الأسطر ٢-١١، منسوخة أدناه).البداية (ص. ١ظ-الأسطر ١-٦، الورقة مشوهة عند الرأس [انظر أيضًا ص. ٣ظ، الأسطر ١-٦]):الحمد لله الذي توحد بإبد[اع] ...الشافعين يوم التنا[د]...الله تعالى إلى عفوانـ[ـه] ...أحواله يقول لما مار[ست]...في دقائقها وكشت غوامضها وحللت مشكلاتها واستنبطت كشيرًا من ...والضوابط فيها واستخرجت ما صعب استخراجه على كثير من مباشريها كما استأنفت ...النهاية (صص. ١٠٩ظ، السطر ١٩ - ١١٠و، السطر ٢):وهذا آخر ما ...أردنا إيراده في هذا الكتاب والحمد لله علىنعمائه والصلوة والسلاموالسلام (!) على خير خلقه محمد وآله الطاهرين وأصحابهالهادين المهتدين ...حرد المتن (ص. ١١٠و، الأسطر ٢-١١):قد فرغت من انتساخ ...هذه النسخة الشريفة ليوم الأثنينمن شهر شوال سنة ٩٩٧حرره الفقير إلى اللهعبد الرزاق بن عبد اللهبن عبد الرزاقبن جمشيد بنمسعود بن جمشيدمصنف هذا الكتابالشريفملخص: Compendium of mathematics by Ghiyāth al-Dīn Jamshīd ibn Masʿūd ibn Maḥmūd al-Kāshī (غياث الدين جمشيد بن مسعود بن محمود الكاشي, d. 1429 or 1436) or al-Kāshānī (الكاشاني, see f. 3v, line 3). The text is known by both the short title
Key to Calculation(مفتاح الحساب, see ff. 2r, line 8 and 3v, line 18) and the long title
The Calculators' Key to Arithmetic(مفتاح الحسّاب في علم الحساب).The work is divided into an introduction (مقدمة) and five treatises (مقالات) each subdivided into chapters (أبواب). In this copy the text begins on folio 3v, but a longer version of the introduction is found on folios 1v-2v, which includes the dedication to the sultan Ulugh Beg (ألغ بك, d. 1449, see f. 2r, lines 4-5) and a list of the divisions of the text and their titles (f. 2r-2v).Contents:Introduction: Definition of Arithmetic, Explanation of the Subject and Definition of Number and its Parts (المقدمة في تعريف الحساب وبيان الموضوع وتعريف العدد وأقسامها, ff. 1v-2v and 3v);Chapter One: Calculation with Integers (المقالة الأولى في حساب الصحاح, ff. 4v-12r);Chapter Two: Calculation with Fractions (المقالة الثانية في حساب الكسور, ff. 12r-18v);Chapter Three: The Astronomers' Method of Calculation (المقالة الثالثة في طريقة حساب المنجمين, ff. 18v-28v);Chapter Four: Mensuration (المقالة الرابعة في المساحة, ff. 28v-61r);Chapter Five: Deriving Unknowns by Means of Algebra, Muqābalah, the Two Errors and Other Rules of Calculation (المقالة الخامسة في استخراج المجهولات بالجبر والمقابلة والخطائين وغيرها من القواعد الحسابية, ff. 61r-110r).Contains numerous diagrams.The copy was completed on 2 Shawwāl 997/14 August 1589 by ‘Abd al-Razzāq ibn ‘Abd Allāh ibn ‘Abd al-Razzāq ibn Jamshīd ibn Mas‘ūd ibn Jamshīd (عبد الرزاق بن عبد الله بن عبد الرزاق بن جمشيد بن مسعود بن جمشيد), who it is claimed in the colophon was the great-great-great-grandson of the author Jamshīd ibn Masʿūd ibn Maḥmūd al-Kāshī (see colophon, f. 110r, lines 2-11, transcribed below).Begins (f. 1v, lines 1-6, folio mutilated at head [cf. f. 3v, lines 1-6]):الحمد لله الذي توحد بإبد[اع] ...الشافعين يوم التنا[د]...الله تعالى إلى عفوانـ[ـه] ...أحواله يقول لما مار[ست]...في دقائقها وكشت غوامضها وحللت مشكلاتها واستنبطت كشيرًا من ...والضوابط فيها واستخرجت ما صعب استخراجه على كثير من مباشريها كما استأنفت ...Ends (ff. 109v, line 19-110r, line 2):... وهذا آخر ماأردنا إيراده في هذا الكتاب والحمد لله علىنعمائه والصلوة والسلاموالسلام (!) على خير خلقه محمد وآله الطاهرين وأصحابهالهادين المهتدين ...Colophon (f. 110r, lines 2-11):... قد فرغت من انتساخهذه النسخة الشريفة ليوم الأثنينمن شهر شوال سنة 997حرره الفقير إلى اللهعبد الرزاق بن عبد اللهبن عبد الرزاقبن جمشيد بنمسعود بن جمشيدمصنف هذا الكتابالشريفالوصف المادي: المادة: ورق مسلّك شرقيالأبعاد: حجم الورقة ٢٤٣ × ١٧٠ مم [المساحة المكتوبة ١٨٠ × ١١٥ مم (صص. ١ظ-٢ظ)، ١٧٥ × ١١٥ مم (صص. ٨ظ-١٢ظ)، ١٧٥ × ١١٠ (صص. ٣ظ-٧ظ)، ١٧٥ × ١١٠ (صص. ١٣ظ-٢١و)، ١٧٥ × ١١٠ (صص. ٢١ظ-١١٠و)]ترقيم الأوراق: ترقيم الأوراق الخاص بالمتحف البريطاني بالقلم الرصاص / ترقيم الأوراق الخاص بمكتبة مكتب الهند مختوم بالحبر الأسودالتسطير:
مسطرة؛ معدل عدد الأسطر في كل صفحة: ٢٧ (صص. ١ظ-٢ظ، ص. ٨ظ-١٢ظ)، ٢٧ (صص. ٣ظ-٧ظ)، ٢٧ (صص. ١٣ظ-٢١و)، ٢١ (صص. ٢١ظ-١١٠و)؛ مسافة تباعد عمودية (أسطر لكل ١٠ سم): ١٦ (صص. ١ظ-٢ظ، ص. ٨ظ-١٢ظ)، ١٦ (صص. ٣ظ-٧ظ)، ١٦ (صص. ١٣ظ-٢١و)، ١٢ (صص. ٢١ظ-١١٠و)الخط:
نسخ؛ وقع على حرد المتن عبد الرزاق بن عبد الله بن عبد الرزاق بن جمشيد بن مسعود بن جمشيد (ص. ١١٠و، الأسطر ٦-٩)؛ يوجد أربعة خطوط مختلفة على الأقل: (أ) صص. ١ظ-٢ظ، ص. ٨و، السطر ١١-ص. ١٣و، السطر ٩؛ (ب) صص. ٣ظ-٨و، السطر ١٠؛ (ج) ص. ١٣و، السطر ١٠-ص. ٢١و؛ (د) خط عبد الرزاق بن عبد الله في صص. ٢١ظ-١١٠والحبر: حبر أسود، مع تحمير العناوين والرسومات البيانية والأرقام والخطوط الأفقية؛ يوجد استخدام واحد على الأقل للون الأزرق (ص. ٢٠و)التجليد: تجليد المتحف البريطاني نصفه فقط من الجلدالحالة: توجد بعض بقع مائية عند الرأس والذيل؛ ص. ١ مشوهة وتم إصلاحها عند الرأس ومقطع النص السفلي باتجاه هامش التجليد مع فقدان مقطع من النص؛ صص. ٢-٦ مشوهة عند زاوية الحافة العليا، ص. ٣ أيضًا على امتداد الحافة وتم إصلاحها دون فقدان أي جزء من النصالحاشية: العديد منها في صص. ٤و-٨و (بخط الناسخ الذي يبدأ في ص. ٨و)؛ قليلة جدًا بعد ص. ٨والختم: ص. ٣والوصف المادي: Material: Eastern laid paperDimensions: 243 x 170 mm leaf [written: 180 x 115 mm (ff. 1v-2v), 175 x 115 (f. 8v-12v), 175 x 110 (ff. 3v-7v), 175 x 110 (ff. 13v-21r), and 175 x 110 (ff. 21v-110r)]Foliation: British Museum foliation in pencil / India Office Library foliation stamped in black inkRuling:
Misṭarah; average lines per page: 27 (ff. 1v-2v and f. 8v-12v), 27 (ff. 3v-7v), 27 (ff. 13v-21r), and 21 (ff.21v-110r); vertical spacing (lines per 10 cm): 16 (ff. 1v-2v and f. 8v-12v), 16 (ff. 3v-7v), 16 (ff. 13v-21r), and 12 (ff. 21v-110r)Script:
Naskh; the colophon is signed by ‘Abd al-Razzāq ibn ‘Abd Allāh ibn ‘Abd al-Razzāq ibn Jamshīd ibn Mas‘ūd ibn Jamshīd (عبد الرزاق بن عبد الله بن عبد الرزاق بن جمشيد بن مسعود بن جمشيد, f. 110r, lines 6-9); at least four hands appear to be distinguishable: (a) ff. 1v-2v and f. 8r, line 11-f. 13r, line 9; (b) ff. 3v-8r, line 10; (c) f. 13r, line 10-f. 21r; and (d) the hand of ‘Abd al-Razzāq ibn ‘Abd Allāh on ff. 21v-110rInk: Black ink, with rubricated headings and diagrams, numerals, overlinings in red; at least one use of blue ink (f. 20r)Binding: British Museum half-leather bindingCondition: Tidemarks at head and tail; f. 1 mutilated and repaired at head and lower text block towards gutter with loss of text block; ff. 2-6 mutilated at upper edge corner and f. 3 also along edge and repaired without loss of text blockMarginalia: Many on ff. 4r-8r (by hand of scribe who begins on f. 8r); very few after f. 8rSeal: f. 3r
ملخص: ملخص لدراسة أيضًا من تأليف شهاب الدين أبو العباس أحمد بن محمد بن الهائم المقدسي الفرضي (توفي في ١٤١٢)، بعنوان "المرشدة في صناعة الغبار" عن الحساب و"حساب الغبار"، أو الحساب الرياضي عن طريق أرقام "الغبار" المأخوذة من الهند (حساب الهند الغباري).
الناسخ هو علي بن محمد بن الحسن بن زين الدين، انظر حرد المتن ص. ١٣٣و، هامش الذيل، منسوخ أدناه).البداية (ص. ١١٥ظ، الأسطر ٢-٤):أما بعد حمد الله الواحد بكل وجه واعتبار والصلوة والتسليم على نبيه محمدخير من اختار وعلى آله وصحبه وأزواجه البررة الأطهار فإن كتابي الموسوم بالمرشدةفي صناعة الغبار لما تلقى بالقبول وخطى بالانتشار كلف به صدنولي هوى الاختصار...النهاية (ص. ١٣٣و، السطر ١٥):وصلى الله على سيدنا محمد وآله وسلم وحسبنا الله ونعم الوكيلحرد المتن (ص. ١٣٣و، هامش الذيل):كتبه أقل العبادعلي بن محمد بن الحسن بن زين الدين العامليتجاوز الله عن سيئاته وهذهالرسالة مقروءة بعضها على جدي المرحوموعلى بلاغاته إلى محل كتب عليهوالرسالة [...]ملخص: Abridgement of a treatise also by the author, Shihāb al-Dīn Abū al-‘Abbās Aḥmad ibn Muḥammad ibn al-Ha’im al-Maqdisī al-Faraḍī (شهاب الدين أبو العباس أحمد بن محمد بن الهائم المقدسي الفرضي, d. 1412), entitled
al-Murshidah fī ṣinā‘at al-ghubār(المرشدة في صناعة الغبار) on arithmetic and
ḥisāb al-ghubār, or mathematical calculation by means of the Indian-derived 'dust' numerals (حساب الهند الغباري).The scribe is ʿAlī ibn Muḥammad ibn al-Ḥasan ibn Zayn al-Dīn (علي بن محمد بن الحسن بن زين الدين, see colophon, f. 133r, tail margin, transcribed below).Begins (f. 115v, lines 2-4):أما بعد حمد الله الواحد بكل وجه واعتبار والصلوة والتسليم على نبيه محمدخير من اختار وعلى آله وصحبه وأزواجه البررة الإطهار فإن كتابي الموسوم بالمرشدةفي صناعة الغبار لما تلقى بالقبول وخطى بالانتشار كلف به صدنولي هوى الاختصار...Ends (f. 133r, line 15):وصلى الله على سيدنا محمد وآله وسلم وحسبنا الله ونعم الوكيلColophon (f. 133r, tail margin):كتبه أقل العبادعلي بن محمد بن الحسن بن زين الدين العامليتجاوز الله عن سيئاته وهذهالرسالة مقروءة بعضها على جدي المرحوموعلى بلاغاته إلى محل كتب عليهوالرسالة[...]الوصف المادي: صص. ١١٥ظ-١٣٣و
Binding and script features: Vişneçürüğü, şemseli, çerçeveli, mıklepliPhysical description: 2 manuscripts in 1 volume; illustrations, (12, 19 lines) / 20,5x15,5 cm.Contents: Birbirinden farklı 2 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 4, MS 5). MS 4 : Eser dibace, mukaddeme ve 10 babdan oluşmaktadır (1b-42a). 1a’da Abdulgani ve Müderris-zade Abdulkerim’e ait temlik kayıtları bulunmaktadır. Sayfa kenarlarında farklı yazılarla haşiyeler ve notlar yer almaktadır. Eserin hemen arkasında 43b-113b arasında bu esere Ömer b. Ahmed el-Mâî el-Çullî tarafından yazılan şerh bulunmaktadır. (bkz. 4/II). 17. yüzyıldan itibaren medreselerde hesap ve cebir konusunda ders kitabı olarak okutulan eserin çeşitli baskıları için bkz. Kaynakça. 17. yüzyıldan itibaren medreselerde hesap ve cebir konusunda ders kitabı olarak okutulan eserin çeşitli baskıları için bkz. Kaynakça. ; MS 5 : Eser, 4/I’de geçen Bahâeddin el-Âmilî’nin Hulâsatü’l-Hesâb’ındaki zor kısımları şerh etmek amacıyla yazılmıştır. Sayfa kenarlarında farklı yazıyla alınan notlar, haşiyeler ve hesaplar bulunmaktadır.Paper type: MS 4 : Krem rengi, orta kalın, suyollu, aharlı. MS 5 : Beyaz, ince, suyollu, filigranlıCalligraphic style: MS 4 : Talik / Taʿlīq script; MS 5 : Nesih / Naskh scriptInk color: MS 4 : Siyah, fasıl başları kırmızı. Ayrıca dikkat çekilmek istenen yerlere konan özel işaretler kırmızı ; MS 5 : Siyah, söz başlarını gösteren bazı kelimeler ve bazı rakamlar kırmızıNotes: Two different manuscripts bound in one volume. Taʿlīq script and Naskh script in black ink. Maroon leather binding with flap.Description of script: MS 4 : Yaprak sayısı : 1b-42a / Satır sayısı : 12 / Yazı alanı boyutu : 120x45 mm / Kağıt boyutu : 205x155 mm / 3b-5a, 9b, 10b, 13a, 22b-25b, 27a-31a’da konuyla ilgili tablo ve şekiller / Yazmanın başı - sonu : 1b - 42a ; MS 5 : Yaprak sayısı : II, 113 (43b-113b) / Satır sayısı : 19 / Yazı alanı boyutu : 140x70 mm / Kağıt boyutu : 205x155 mm
Binding and script features: Vişneçürüğü, baskı şemseli, yeni ciltPhysical description: 3 manuscripts in 1 volume/ 21x16,5 cm.Contents: "Birbirinden farklı 3 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 55Contents: MS 56Contents: MS 57). İlk yazma Kiril alfabesiyle Kırım Tatarca ve Kırım Türkçesi ile 1871'de yazılmışkenContents: sonraki iki yazma Arapça kaleme alınmıştır ve tarihi bilinmemektedir. MS 55 : 1b-3b: dini konularda meseleler ve cevaplarıContents: 4a-96b: Nuh Tufanı faslıyla başlayan bu bölümde çeşitli dini hikayelerContents: kıssalar aktarılmakta besmeleninContents: namazınContents: orucun ilim talebinin vs. faziletlerinden söz edilmektedirContents: 97a-103a: Ramazan ayının faziletleri hakkında bilgiler bulunmaktadır. Eserin gerek içeriğinden gerek sondaki ketebe kaydından Tataristan’ın Tünter medresesinde ders kitabı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. MS 56 : Aslı 10 bab’dan oluşan matematik konulu eserin bu nüshası 1. bab’ın 5. faslında son bulmakta olup bir hayli eksiktir. 17. yüzyıldan itibaren medreselerde hesap ve cebir konusunda ders kitabı olarak okutulan eserdir. MS 57 : Eser sondan eksiktir."Paper type: MS 55, MS 56, MS 57 : Beyaz, Rus malı fabrika üretimi, damgalı (ör. 3b)Calligraphic style: MS 55, MS 56, MS 57 : Bozuk talik / Taʿlīq scriptInk color: MS 55, MS 56, MS 57 : Siyah, söz başları ve üst çizgiler yeşilNotes: Three different manuscripts bound in one volume. Written in 15-16 lines per page. Taʿlīq script in black ink with green border. The maroon color volume is in good condition.Description of script: MS 55 : Yaprak sayısı : 103 / Satır sayısı : 15-16 / Yazı alanı boyutu : 165x115 mm / Kağıt boyutu : 212x165 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 103a. MS 56 : Yaprak sayısı : 6 / Satır sayısı : 16 / Yazı alanı boyutu : 165x115 mm / Kağıt boyutu : 212x165 mm / Yazmanın başı - sonu : 104b - 110b. MS 57 : Yaprak sayısı : 2 / Satır sayısı : 16 / Yazı alanı boyutu : 165x115 mm / Kağıt boyutu : 212x165 mm / Yazmanın başı - sonu : 111a - 113b
Binding and script features: Vişneçürüğü beyzi şemseli, çerçeveli. MS 350, Tezhip özellikleri : 1b’de basit iç içe yarım dairelerden oluşan süslemeli serlevha ve yazı alanı çerçevesinde biribirine bitişik yarım daire şeklinde süslemeler bulunur.Physical description: 7 manuscripts in 1 volume, (17 lines)/ 19x15 cm.Contents: "Birbirinden farklı 7 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 350Contents: MS 351Contents: MS 352Contents: MS 353Contents: MS 354Contents: MS 355Contents: MS 356). MS 350 : Baştaki ilk dört yaprak boştur. EserContents: coğrafya ve astronomiyle ilgili kitap ve risalelerin bulunduğu bir cildin ilk risalesidir (diğerleri için bkz. 204/II vd.) Güneşin hareketleri üzerine bir coğrafi bir risale olan eser 12 bâbdan oluşmaktadır. Bazı nüshalarda eserin adı Şerh-i Acemiyye’dir. Eserin sonunda (6b) burçlara ilgili kısa bir açıklama vardır. MS 351 : Eserin son bölümü “altıncı bâb: semt-i kıblenin istihracı”dır (11b). Fakat 13a’da tekrar “altıncı bâb: semt-i vakt ve semt-i kıble ve inhirâf-ı kıble istihracı beyanındadır” başlığı vardır. Eser bu başlıkla son bulur. Büyük bir ihtimalle eksiktir. Eserin adı ve müellifi belli değildir. Tercüme bir eser olma ihtimali vardır (bkz. TÜYATOKContents: 45 Hk 1692/2.). 13b-14a’da saat tayini hk. açıklamalar. MS 352 : Eser beş makale ve yüz yirmi bâbdan oluşan denizcilik dolayısıyla astronomi ve coğrafyaya ait bazı konuların işlendiği bir kitaptır. Bazı sayfa kenarlarında Arapça açıklamalar vardır (ör. 53a-55a; 56aContents: 57a-b). Eserin sonunda 97b: konuyla ilgili bir çizim; 98a: Konuyla ilgili Arapça bir açıklama vardır. MS 353 : Eser 13 bâbdan oluşmaktadır. MS 354 : Eser Çinden Fas’a kadar “ekalim-i seb’a”daki çeşitli şehirlerin İstanbul’a uzaklıklarını ve bu uzaklıkların nasıl hesaplanacağını ve bu tür konulardaki coğrafi bilgileri aktarmaktadır. Eserin sonunda 133b-134b’de çeşitli çizimler yer alır. MS 355 : Risalede 5 küçük tablo yer almaktadır. Eser Taun Risalesi olarak da bilinmektedir. MS 356 : Gazzâlî’nin (ö. 505-1111) Arapça eserinin Türkçe'ye tercümesidir."Paper type: MS 350, MS 351, MS 352, MS 353, MS 354, MS 355, MS 356 : Beyaz, aharlı, suyollu, filigranlı kağıtCalligraphic style: MS 350, MS 351, MS 352, MS 353, MS 354, MS 355, MS 356 : Talik / Taʿlīq scriptInk color: MS 350, MS 351, MS 352, MS 353, MS 354, MS 355, MS 356 : Siyah, başlıklar ve söz başları kırmızıNotes: Seven different manuscripts bound in one volume. Written in 17 lines per page. Taʿlīq script in black ink with captions in red. Purple brown leather binding has medallion, şemse.Description of script: MS 350 : Yaprak sayısı : IV, 6 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 130x75 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / Yazmanın başı - sonu : IV, 1b - 6a. MS 351 : Yaprak sayısı : 6 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 130x75 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / Yazmanın başı - sonu : 7b - 13a. MS 352 : Yaprak sayısı : 83 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 130x75 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / 97b’de bir çizim vardır / Yazmanın başı - sonu : 14b - 97a. MS 353 : Yaprak sayısı : 3 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 130x75 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / Yazmanın başı - sonu : 98b - 101a. MS 354 : Yaprak sayısı : 32 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 130x75 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / 133b-134b’de çeşitli çizimler / Yazmanın başı - sonu : 101b - 133a. MS 355 : Yaprak sayısı : 2 / Satır sayısı : 31 / Yazı alanı boyutu : 190x95 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / Yazmanın başı - sonu : 135b - 137a. MS 356 : Yaprak sayısı : 2 / Satır sayısı : 30 / Yazı alanı boyutu : 190x95 mm / Kağıt boyutu : 220x133 mm / Son sayfada bir tablo vardır / Yazmanın başı - sonu : 137b - 138b
Binding and script features: MS 639: Tamamı deri, şemsli, mukavva cilt ; MS 641 : Tezhip özellikleri : Kaynak metnin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 643 : Tezhip özellikleri : 96a-b kırmızı mürekkeple imlâ edilmiş cetvellidir. ; MS 644 : Tezhip özellikleri : Eser içerisinde geçen rumuzlar ve şekiller kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 645 : Tezhip özellikleri : Noktalar kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 650 : Tezhip özellikleri : Kıyaslarda remiz olarak kullanılan harfler kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 651 : Tezhip özellikleri : Kaynak metnin üst tarafı kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 653 : Tezhip özellikleri : Ara başlıklar kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 654 : Tezhip özellikleri : Bazı kelimeler kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. ; MS 664 : Tezhip özellikleri : Bazı kelimelerin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Contents: Birbirinden farklı 31 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 639, MS 640, MS 641, MS 642, MS 643, MS 644, MS 645, MS 646, MS 647, MS 648, MS 649, MS 650, MS 651, MS 652, MS 653, MS 654, MS 655, MS 656, MS 657, MS 658, MS 659, MS 660, MS 661, MS 662, MS 663, MS 664, MS 665, MS 666, MS 667, MS 668, MS 669). MS 639: Eser Risâletü erĥi’l-Besmele, Şerhu’l-Besmele ve Risâle fi’l-Besmele gibi isimlerle de bilinmektedir. Müellif eserde besmelenin mâna ve hikmetlerini lügat, kelâm, fıkıh, tefsir, tasavvuf vb. on sekiz ilim yönünden açıklamış ve bu hususta yüz kadar kay naktan faydalandığını belirtmiştir. Kaynaklar arasında Fîrûzâbâdî, Sîbeveyh, Ze mahşerî, Teftâzânî gibi müelliflerin eserleri de bulunmaktadır. Eserin telifi ferağ kaydındaki ifadeye göre 1 Safer 1156/27 Mart 1743’te tamamlanmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın birinci eseridir. Ia’da (nüshadaki muhtemel) kusurla rın tashih edilmesini konu edinen Arapça beyit ve mecmua ile ilgili iki tane Türkçe manzume vardır. Ib’de münşeât örneği vardır. IIa-b boştur. 1a’da Abdullah b. Hacı Halil b. Hasan b. Abdülhalim el-Karatâşî adına temellük kaydı ve bir adet temellük mührü, nüshanın kıymetini gösteren not (36) ve birinci eserin fihristi vardır. 30a boştur. 30b’de Ahmed el-Mevlevî’nin Isâmuddîn tercümesinden fıkıh usulüne dair iktibas bulunmaktadır. 31a-b boştur. 32a’da bazı kitap isimleri bulunmaktadır. Mecmuanın sahibi tarafından kendisinde bulunan kitapların listesi tutulmuş intibaını vermektedir. 32b’de ‘fasl’ ve ‘vasl’ hakkında es-Seyyid Hacı Ahmet et-Tûtî Efendi’nin Türkçe şiiri vardır. 33a’da nahve dair fevâid, 33b’de il me’l-yakîn ve ayne’l-yakîn üzerine Arapça fevâid ile Ahmed ve Abdullah adına 23 Safer 1288/14 Mayıs 1871 Pazartesi akşam vakti tarihli tevellüt kaydı (iki kar deş için uzun uzun dua edilmektedir) ve tarih düşürme beyti, 34a-35a’da muh telif disiplinlere dair fevâid vardır. 35b boştur. 36a’da bazı eserlerden iktibas lar vardır. 36b boştur. 37a’da fevâid vardır. 37b boştur. 38a-39a’da Vahdî, Halil Efendi, Hasan Çelebi, Seyyid Ali, Gelenbevî, Hakkı Efendi, Külliyâtu Ebi’l-Bekâ ve Ta‘rîfât gibi kimse/eserlerden nakiller ve delâletin kısımlarına dair fevâid vardır. 39b boştur. 40a’da fevâid ve Türkçe manzume vardır. 40b boştur. 41a’da Arapça manzume ve fevâid, 41b’de kıyâs-i istisnaiye dair “takrir-i üstaz” notuyla fevâid vardır. 42a-47b boştur. 48a-54a’da İzmîrî, Aliyyu’l-Kârî, Kâdîhân, ‘Isâm, İbn Ke mal Paşa, Mansûr, Hamevî, Şeyhzâde, Hâdimî, Molla Hüsrev, el-Mevâhib, et-Tavdîh gibi müellif/eserlerden naklen muhtelif ilimlere dair fevâid vardır. 53b’de mahiyetin taksimine dair şema, 54a’da İzmîrî’den nakil vardır. 54b-55a’da Hâ dimî’nin menâkibi, 55b-56b’de fevâid vardır. 30b’den sonraki yaprakların “a” yüzlerinin üst taraflarında kelâm-ı kibârlar vardır. Derkenarlar tashîh kayıtları ve matlaplar dışında boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 640: Hadimî’nin yarım yapraklık kahve risalesidir. Risalenin girişinde kahve hakkın daki tartışmaların kahvenin helalliği, haramlığı, temizliği ve necis olup olmaması olmak üzere dört konuda yoğunlaştığı belirtilerek esere başlanmaktadır.MS 641: Molla Hüsrev’in Mir’atu’l-usûl isimli eserinin baş taraflarına yapılmış talikattır. Müellif mukaddimede Molla Hüsrev’in Mir’at’ının baş tarafını anlamakta zorlanacak olan kimi talebeler için bu mezkûr yerleri şerh ettiğini belirtmektedir. Müel lifin kimliği tespit edilememiştir. Fakat Molla Hüsrev’den bahsederken “Allah onu kederlerden korusun,” diye dua etmesi, bu metni Molla Hüsrev hayattayken kaleme aldığını düşündürmektedir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın üçüncü eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 59a’da bazı terimlerin rumuzları verilmektedir. 59b’de Uryânî, Hafîd-i Teftâzânî, Suyûtî ve Niksârî’den nakiller vardır. 60a boştur. 60b-61b’de Kâdî Beydâvî, Me‘âlim-i Tenzîl, İzmîrî, Si yelkûtî’den nakiller vardır. 62a’da ilmullah’a dair fevâid, 62b’de hadis-i şerîf vardır. 63a’da Hâdimî’nin küçük oğlu Abdullah’ın Hâdim’de kaleme aldığı “hükm ve kelam” başlıklı talikât vardır. 63b-64a’da cennet ehline dâir fevâid, Şeyzâde’den nakil ve kulların fiillerine dair fevâid vardır. 64b-69b’de İzmîri, İshak Efendi, Molla Fenârî, Molla Hüsrev, Aliyyu’l-Kârî, el-Eşbâh, Miftâh gibi müellif/eserlerden iktibas edilen fevâid vardır. 70a-71b boştur. 72a’da unutmanın ilmin afeti olduğuna dair fevâid, 72b-79a’da Türkçe, Arapça ve Farsça müfret, beyit ve kıt‘alar, 79b-80a’da fevâid, 80b’de Molla Câmî’nin Firavun hakkında yazdıklarının iktibası, 81a-89’da fevâid ve şiirler, 89b-90b’de ferâize dair yapraklar vardır. 91b-92a boştur. 92b’de şu tevellüt kayıtları vardır: Ümm-i Gülsüm, 21 Recep 1306/23 Mart 1889 Cumartesi saat dört sularında (Notu atan annesi olabilir); Isâmuddin, 29 Zilhicce 1324/13 Şubat 1907; Fatıma, 17 Zilhicce 1321/5 Mart 1904 şafak vakti; Abdülkadir Kadri, 27 Ramazan 1308/ 6 Mayıs 1891 Çarşamba, Kadir Gecesi, teravihten sonra; aynı çocuğun iki sene sonra vefatı ve kabrinin yerinin tarifi; 16 Ramazan 1310/3 Nisan 1893 gece; Musta fa Hilmi, 25 Cemaziyelahir 1312/24 Aralık 1894 Pazar; Yusuf Naci, 16 Safer 1319/4 Haziran 1901 Pazartesi sabah; Ahmed Rasim, 16 Şevval 1316/27 Şubat 1899 Çarşamba saat 4; Ali, 9 Şevval 1314/13 Mart 1897. 93b’de Hadis-i şerif, Aliyyu’l-Kârî’den nakil, Ali adına bir adet temellük mührü ve Ereğli Müftüsü Hacı Ali Efendi’nin vefat tarihine dair oğlu ve talebesi tarafından yazılan not vardır. MS 642: Bu bir yapraklık risalede 8 madde halinde mülâzemetin ispatı konusu ele alınmaktadır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın dördüncü eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 93b’de Ha fız Ali el-Avnî adına temellük kaydı ve temellük mührü, Hadice adına 15 Şaban 1296/4 Ağustos 1879 tarihli ve Fatıma adına 19 Zilkade 1298/13 Ekim 1881 tarihli tevellüt kayıtları vardır. 95a-b boştur. MS 643: Müellifin mukaddimede akıl ve hidayetin yardımıyla kaleme aldığını belirttiği bu bir yapraklık risalede mantık şekilleri ele alınmaktadır. Eser ismi ferağ kaydındaki ifadeden yola çıkılarak takdir edilmiştir. Eserin müellifi tespit edilememiştir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın beşinci eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 97a’da başka bir mantık eserinin son sayfası vardır. MS 644: Alî b. Ömer el-Kâtibî el-Kazvinî’nin mantık ilminde kaleme aldığı ve eserin üzerin de birçok şerh, haşiye, ta‘lîk gibi çalışmaların yapıldığı eş-Şemsiyye üzerine Kut buddîn Râzî’nin kaynak metin kadar şöhret bulan Tahrîru kavâ‘idi’l-mantıkiyye fî şerhi’ş-Şemsiyye ismiyle yaptığı şerhe Sadeddin Teftâzânî’nin yazdığı haşiye üzeri ne yapılan ta‘lîkâttır. Müellif, mukaddimede kendisinin bu risalede Teftâzânî’nin mezkûr eserinden kapalı kalan bazı yerleri izah ettiğini kaydetmektedir. Ek bilgiler: Otuz bir eserlik mecmuanın altıncı eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 99b’da Arapça dualar ve Türkçe beyit vardır.MS 645: İnsan düşüncesinin ve varlığın en genel, en nihaî taksim ve tasnifini ifade eden terimleri, kategorileri konu alan bir risaledir. Ebu’l-Feth b. Mahdûm el-Huseynî’nin vefat tarihi bazı kataloglarda 955/1548’de sağ olarak kayıtlıdır. Fakat elimizdeki nüshanın ferağ kaydındaki bilgiye göre eser 1-10 Zilhicce 1104/3-12 Ağustos 1693’te tamamlanmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yedinci eseridir. 100a’da varlık kategorilerine dair fevâid vardır. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 646: Önermenin unsurlarını hakkında kaleme alınan risalede mütekaddim ve müteahhir ulema arasındaki kaziyye ve tasdik ihlafları konu edinilmektedir. Risale Eşref Altaş tarafından yayınlanmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın sekizinci eseridir. 1264/1847-8’de istinsah edilmiştir; müstensih ve mekân isimleri kayıtlı değildir. Derkenarlar boştur.MS 647: Bir yapraklık risalede, bir şeye başlamanın üç çeşit/yolu olduğu belirtildikten sonra beş sebepten dolayı kitaba da besmele ile başlamanın gerekli olduğu tartışılmaktadır. Eserin müellifi tespit edilememiştir. Ek bilgiler:Otuz bir eserli mecmuanın dokuzuncu eseridir. 1264/1847-8’de istinsah edilmiştir. 108a boştur. 108b’de hamdele vardır. Derkenarlar boştur. MS 648: Ebu Said el-Hadimî’nin torunu Hadim Müfüsü Mehmed b. Abdullah’a ait olan risa lede “ve-ba ‘du” kelimesindeki vâv’ın anlamlarına değinilmektedir. Risalenin son tarafında ise “Tenbîh” başlığıyla ‘Hâ’ harfinin üç kısmı anlatılmaktadır. Eserin bazı kataloglarda Risâletu’l-Vâv ismiyle Ebu Saîd Hadimî’nin diğer torunu Ahmed’e izafe edildiği görülmektedir (Adana İl. H., 1134) fakat elimizdeki nüshanın ferağ kaydında eserin torun Mehmed el-Hâdîmî’ye ait olduğu açıkça belirtilmektedir.Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın onuncu eseridir. İstinsah kaydı yoktur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 649: Bu iki yapraklık risâlede lâm-ı ta‘rîfin (ال (kısımları ele alınmaktadır. Esere lâm-ı ta‘rîfin ahd-i hâricî, cins, istiğrâk ve ahd-i zihnî olmak üzere dört kısma ayrıldığı görüşünün meşhur olduğu ifadesiyle başlanmaktadır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on birinci eseridir. Eserin elimizdeki nüshası son taraftan eksiktir. Nüsha reddâdelidir. MS 650: Mantık ilminde kaleme alınan bu iki yapraklık risalede kıyas konusu ele alınmaktadır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on ikinci eseridir. Nüsha, Hafız Mehmed tarafından 1255/1839-40’ta istinsah edilmiştir. 112a’da mecmuada bulunan eserlerin künye bilgisi, Hafız Ali el-’Avnî b. İbrahim adına temellük kaydı ve 2 adet temellük mührü vardır. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 651: Eser, bir isti‘âre şerhidir. Müellif mukaddimede kendi ismini vermeden elimizdeki bu eserin kendisine ait olan isti‘âre metninin (sutûr) yine kendisi tarafından yapılmış şerhi olduğunu kaydetmektedir. Müellifi tespit edilememiştir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on üçüncü eseridir. Eserin elimizdeki nüshası son taraf tan eksiktir. 117b-121a boştur. 121b’de hüviyyet’e, 122a’da kıyasa dair fevâid vardır. 122b boştur. 123a-127a’da mantık ilmine dair fevâid, 127b’de varlık mertebelerini gösteren şema ve hikmet’e dair fevâid, 128a’da 10 aklı gösteren diyagram ve Üveys’in yazdığı fevâid vardır. 128b boştur. 129a’da Seyyid Şerif’ten nakil vardır. 129b-130a boştur. 130b’de müveccihât cetveli, 131a’da Teftâzânî’nin Misbâh’ından nakil, 131b’de Saçaklızâde’nin imkân-‘âmm’a dair değerlendirmeleri bulunmaktadır. 132-134a’da mantık ilmine dair farklı kitaplardan iktibas vardır. 134b’de mahsûrâta dair cetvel, 135a-138a’da yine mantık ilmine dair fevâid, 138b’de güneş tutulmasına dair okuyucu notu, 139a-140b’de mantık ilmine dair fevâid vardır. 141a-144a boştur. 144b-148b’de Gelenbevî’nin Akâid-i Devvânî şerhinine yazdığı eserinin mufassal fihristi vardır. 149a-b boştur. 150a-152b’de hadis-i şerif ve fark lı disiplinlere dair Türkçe-Arapça fevâid vardır. 153a-157a boştur. 157b-178b’de muhtelif disiplinlere ait fevâid, şiir ve okuyucu notları bulunmaktadır.MS 652: Yedi yapraklık bu risalede aksâm-ı semâniyenin ecvef bölümünden olan/türeyen bazı kelimelerin izahı yapılmaktadır. Eserin müellifi tespit edilememiştir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on dördüncü eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 185a-287a arasındaki yaprakların çoğu boştur. Yazılı olanlarda ise sırasıyla şunlar vardır: Ferâiz ve şiir, sarf ilmine dair kaideler, bazı ulemanın bibliyografisi, sarfî fevâid, İbnu’s-Sadr eş-Şirvânî’den iktibas, mektup sureti, fevâid, Osmanlı ve Fransız ölçü birimleri, cetvel, zikir ve Kur’an okumanın faziletine dair Hâdimî’den iktibas, Hâ dimî’nin kelime-i tevhit risâlesinin a yüzü ve Hâdimî’den bir başka iktibâs yer alır. MS 653: Üç yapraklık risalede vefat eden kimsenin arkasından yapılması gereken vazifeler ele alınmaktadır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on beşinci eseridir. 290b-351b arasında farklı renkler de çoğu boş yaprak vardır. Yazılı olanlar ise aşağıdaki gibidir: eş-Şirvânî’den ik tibas, Mehmet Emin eş-Şirvânî’den iktibaslar, fevâid, yine eş-Şirvânî’den iktibas, İbnu’s-Sadreddîn’den Safer 1029/Ocak-Şubat 1620 tarihli iktibas, tefsir ve ast ronomiye dair basit şekiller ve İbnu’s-Sadr’dan iktibas, Mehmet Emin b. Sadred dîn’den iktibas, fevâid, Şeyhzâde’den nakil, mektup sureti, Arapça şiir, tevârih-i Âl-i Osman takvimi, bazı meşhur ulemaya dair takvim, kelama dair fevâid, tefsir, Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa’nın yazdığı mektup sureti, fevâid, ma‘kûlât-i ‘aşere’ye dâir fevâid, sigaranın haramlığına dair fevâid vardır. MS 654: Tütün içmenin haram olmadığını konu edinen bir risaledir. Fenkale metoduyla ya zılmış olan esere müellif, kendi zamanında kötülüklerin yaygınlaştığını, kendilerini zâhit ve nasihatçi olarak gören bazı kimselerin türediğini ve istedikleri şeye helal istemediklerineyse haram hükmü verdiklerini ve işte bu kimselerin kendilerinden başkasını doğru düzgün Müslüman olarak görmediklerini söyleyerek başlamakta ve sonrasında sigara içmenin hükmü tartışılmaktadır. Müellif eserin hemen girişinde (dîbâcede) berâetu’l-istihlâl sanatıyla tütünün helal olduğunu okuyuculara iş‘âr etmektedir. Eserin giriş yaprağında müellifin Abdu’l-ganî Nablûsî olduğuna dair okuyucu notu vardır. Fakat elimizdeki nüsha Nablûsî’ye nispet edilen es-Sulh beyne’l-İhvân fî Hükmi İbâheti’d-Duhân isimli bu eserin matbu/mahdut nüshalarıyla benzerlik göstermemektedir. Uzak bir ihtimal elimizdeki nüsha mezkûr eserin farklı bir versiyonu ya da ona öykünerek oluşturulmuş farklı bir eser olmalıdır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on altıncı eseridir. Eserin elimizdeki nüshası son taraftan eksiktir. Derkenarlar çok az sayıda tashîh kaydının dışında boştur. Nüsha reddâdelidir.MS 655: Eserde lâm-ı târif olarak da bilinen “el-” takısının anlamlarından birisi olan ‘ahd’ üzerine durulmaktadır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on yedinci eseridir. Eser matbudur; basım bilgileri yoktur.MS 656: Aruzun esas meselelerini tartışmaktan ziyade pratik maksatla kaleme alınmış aruza dair on altı beyitlik manzum bir eserdir. Müellifin adına nispetle bilinen eser, Osmanlı medreselerinde de okutulmuş, üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Müellif eserde delil/örnek olarak getirdiği beyitleri geleneksel Arap şiirinden vermek yerine kendi nazımlarından vermiş ve bu yaklaşımını da eserin girişinde açıklamıştır.Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on sekizinci eseridir. Nüshada istinsah kaydı yoktur. 364a’da (nüshanın zahriyesinde) Hafız Mehmed b. İbrahim ed-Divlevî adına temellük kaydı, eserin künye bilgisi, bazı aruz vezinleri ve aruza dair fevâid vardır. Derkenarlarda ve satır aralarında haşiyeler bulunmaktadır. Bazı yapraklarda aruz daireleri yer almaktadır. Nüsha reddâdelidir.MS 657: Kur’ân-ı Kerîm’in kurallarına uygun biçimde okunmasını konu alan bilim dalında kaleme alınan meşhur bir eserdir. Müellifine nispeten Karabaş Tecvîdi diye bilinen eserde İmam Asım ve Hafs rivayetini ele almaktadır. Osmanlı medreselerinde okutulan eserin birçok baskısı yapılmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın on dokuzuncu eseridir. Eserin elimizdeki nüshası matbudur. 381a boştur. 381b’de Osmanlı padişahlarının sıralı tarihi vardır. Derkenarlarda matbu haşiyeler yer alır. Reddâdelidir. MS 658: İnsanın esfel-i sâfilîn konumuna gelmesi, tevbe, ehl-i tasavvuf, zikrin şartları, ru’yetullâh, saâdet ve şekâvet, taharet, hacc gibi konuların ele alındığı yirmi dört fasıldan oluşan muhtasar bir risaledir. Eser ismi besmeleden önceki kayda göre iştir. Farklı baskıları yapılan eser Ötelerden haber ismiyle tercüme edilmiştir (bkz. Kaynakça).Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirminci eseridir. İstinsah kaydı yoktur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir.MS 659: Hakikat ehlinin âdâbını ve halis tarikatın şartlarını ele alan bir eserdir. Eserde Nakşi bendiliğin dokuz şartı olduğu kaydedilmektedir. Eser Kösec Ahmed Efendi ve Derviş zâde Mehmed Zeynelâbidîn Karamânî tarafından şerhedilmiş daha sonra Dervişzâ de’nin eseri oğlu Mehmed Münib tarafından Tuhfetü’l-Mülûk fî İrşâdi Ehli’s-Sülûk adıyla Türkçeye çevrilmiştir (İstanbul, 1268). er-Risâletü’n-Nakşibendiyye’ye Müzlif Efendi tarafından reddiye yazılmış, Hâdimî’nin talebelerinden Karamanlı Hacı Mahmud Efendi tarafından da bu reddiyeye bir reddiye yazılmıştır. Besmeleden önce (341a) eserin isminin Risâle fî hakki’t-Tevhîd olduğu notu vardır. Fakat doğrusu mukaddime ve istinsah kaydında da belirtildiği üzere er-Risâletü’n-Nakşibendiyye olmalıdır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi birinci eseridir. İstinsah tarihi/mekânı, müsten sih bilgisi yoktur. 404a-411b arasındaki yapraklarda baş tarafı eksik ve başka bir tasavvuf eserine ait yapraklar (bu yapraklara birkaç fasıldan oluşan ve seyr-i sülük ve meârif-i ilâhiyye başlıklı üçüncü bab ile başlanmaktadır) ve Şeyh Mehmet’in Bey‘atnâme’sinden iktibas ve tasavvufa dâir fevâid vardır. Derkenarlarda tashîh kayıtları yer alır. Nüsha reddâdelidir. MS 660: Mustafa b. Ebu Bekir es-Sîvâsî’nin el-Mefâtîhu’d-Deriyye fî İsbâti Kavâ‘idi’l-Arabiy ye isimli Arapça eserinin Hafız Mehmet Murad en-Nakşibendî tarafından Farsçaya yapılan tercümesidir. Eserde Emsile-i Muhtelife’nin tercümesi yapılmaktadır. Eser ismi bazı kataloglarda Kavâ‘id-i Emsile-i Fârisiyye olarak yazılıdır fakat elimizdeki nüshada eser ismi Kavâ‘id-i Fârisiyye olarak kayıtlıdır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi ikinci eseridir. Elimizdeki nüsha matbudur. Basım bilgileri yoktur. 412a’da bazı Farsça eserlerin isimleri yazılıdır. 412a’da iki tane, 412b’de bir tane temellük mührü yer alır. Derkenarlarda mahdut notlar vardır.MS 661: Mustafa b. Ebu Bekir es-Sîvâsî’nin el-Mefâtîhu’d-Deriyye fî İsbâti Kavâ‘idi’l-Dürriyye isimli Arapça eserinin Hafız Muhammed Murad en-Nakşibendî tarafından Farsça ya yapılan tercümesinin Türkçe tercümesidir. Mütercim mukaddimede kendisinin Çarşamba pazarında Damatzâde Mehmet Murat Efendi’nin yaptırdığı hangahta şeyh olduğunu ve bahsedilen yerlerde Farsça okumalar yaptıklarını ve Mefâtî hu’d-Deriyye’nin de bu okunan kitaplardan bir tanesi olduğunu belirtmektedir. Mütercim, sebeb-i tercüme olarak kaynak metnin zait bilgilerle dolu olduğunu ve mübtediler için anlamayı kolaylaştırmak için eseri Türkçeye tercüme ettiğini kaydetmektedir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi üçüncü eseridir. Eserin elimizdeki nüshası mat budur, basım bilgileri yoktur. Bu mecmuadaki bir önceki matbu nüshanın devamı numaralandırılmıştır. 371a’da büyük ölçüde silinmiş temellük mührü vardır. Derkenarlar boştur. Reddâdelidir.MS 662: Arapçadaki isim ve fiil kalıplarını gösteren Emsile-i Muhtelife’nin Farsça şerhidir. Eser ismi 371’deki bilgiden hareketle verilmiştir. Arapçadaki isim ve fiil kalıplarını gösteren Emsile-i Muhtelife’nin Farsça şerhidir. Eser ismi 371’deki bilgiden hareketle verilmiştir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi dördüncü eseridir. Eserin elimizdeki nüshası matbudur, 3 Ramazan 1249/14 Ocak 1834 tarihinde Şeyh Yahya Matbaası’nda basılmıştır. 383b’de yarısı bulunmayan iki temellük mührü vardır. Derkenarlar boştur. Reddâdelidir.MS 663: Arapçadaki isim ve fiil kalıplarını gösteren Emsile-i Muhtelife isimli eserin Farsça’sıdır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi beşinci eseridir. İstinsah kaydı yoktur. Derkenarlar boştur.MS 664: Farsça dilbilgisi kaidelerinin anlatıldığı bir eserdir. Müellif mukaddimede, Farsça nın lafızların manasının anahtarı mesabesinde olduğunu, himmetini âlî tutanların evvela Farsça kaidelerini öğrenmesi ve sonrasında Farsça kitapları mütalaa etmesi gerektiğini ve kendisinin de bu yüzden iş bu eseri telîf ettiğini kaydetmektedir. Eser Hafız Mehmed Murad en-Nakşibendî tarafından önce Farsçaya, ardından Türkçeye tercüme edilmiştir; Salim Erel Yazmaları’nda her iki tercümenin de birer nüshası bulunmaktadır. Bazı kataloglarda eser isminin ilk cüzü el-Mefâtîhu’d-Dür riyye şeklinde kaydedilmiştir fakat doğrusu müellifin sebeb-i tesmiyede işaret et tiği (ve elimizdeki nüshanın derkenarında da 444b belirtildiği gibi) “dürriyye” değil, kapı’ya telmihen “deriyye” olmalıdır. Ek bilgiler: tuz bir eserli mecmuanın yirmi altıncı eseridir. İstinsah kaydı yoktur. Derkenarlarda havâşî ve az sayıda minhuvât vardır. Nüsha reddâdelidir.MS 665: İsra Suresi 78. Ayette geçen “dulûki’ş-şems” terkibinin şerhi yapılmaktadır. Müellif mukaddimede, imandan sonra en önemli ibadetin namaz olduğunu belirttikten sonra namazın farziyetini emreden İsra Suresi 78. ayetteki “dulûki’ş-şems”in tefsirinde farklı görüşler olduğunu ve bu görüşler arasında Allâme Bedrülmille’nin Şerhu’l-Vikâye’sindeki görüşün muteber olduğunu kaydetmektedir. Müellif, eserin telîf sebebi olarak kendisinden ismi geçen eserdeki mezkûr ayetin ilgili yerinin şerh edilmesinin istenmesini göstermektedir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi yedinci eseridir. 1-10 Rebiulevvel 1096/5-14 Şubat 1685 Salı günü duhâ vaktinde Hande (?) Medresesi’nde istinsahı bitmiştir. Derkenarlarda matlaplar, Türkçe ve Arapça haşiyeler bulunmaktadır. Bazı yapraklarda güneşin konumuyla alakalı kırmızı mürekkeple imlâ edilmiş daireler vardır. 403b boştur. Nüsha reddâdelidir.MS 666: 19. yüzyıl Osmanlı muvakkitlerinden Gedizli Süleyman Murad Efendi’ye ait olan eserde astronomide kullanılan gözlem, ölçü ve hesap aleti olan rubu‘ tahtasının rub‘u’l-mukantarat yüzeyi ve kullanımı hakkında bir eserdir. Eser bir mukaddime ve on üç babtan oluşmaktadır. Bir sonraki eserin ferağ kaydındaki bilgiye göre (422a) her iki eserin tebyizi 1268/1851-5’de tamamlanmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi sekizinci eseridir. Eserin elimizdeki nüshası matbudur. 404a, (1) “Hakkaklar Çarşısı’nda Şirket-i Hayriyye-i Sahâfiyye Dükkânında furûht olunmaktadır. el-Hâcc Hüseyin Efendi marifetiyle tab‘ olunmuştur; dükkan numarası 45,” yazmaktadır. Derkenarlarda yoğun şekilde içlerinde minhuvâtın da bulunduğu matbu haşiyeler vardır. Nüsha reddâdelidir.MS 667: 19. yüzyıl Osmanlı muvakkitlerinden Gedizli Süleyman Murad Efendi’ye ait olan eserde astronomik gözlemler için kullanılan ceyb tahtası ele alınmaktadır. Eser bir mukaddime ve on iki bab üzerine tertip olunmuştur. Ferağ kaydındaki bilgiye göre (422a) eserin tebyizi 1268/1851-5’de tamamlanmıştır. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın yirmi dokuzuncu eseridir. Eserin elimizdeki nüshası matbudur. Bu eserin de bir cüzü olan mecmuanın girişinde (461a) “Hakkaklar Çarşısı’n da Şirket-i Hayriyye-i Sahâfiyye Dükkânında furûht olunmaktadır. el-Hâcc Hüseyin Efendi marifetiyle tab‘ olunmuştur; dükkan numarası 45,” yazmaktadır. Matbu nüsha İbrahim isimli müstensihin 1300/1882-3’de istinsah ettiği nüshadan tab‘ edilmiştir. 478b-479a’da (38-39. matbu sayfalar) astronomi ile alakalı iki takvim ve Türkçe bir yaprak vardır. Bu yaprakta hamdele ve salvele de bulunmaktadır.MS 668: Ebü’l-Kâsım es-Semerkandî’nin Ferâidü’l-Fevâid li-Tahkîki Me‘âni’l-İsti‘ârât’ıdır. el-Ferîde, er-Risâletü’s-Semerkandiyye gibi isimlerle de anılan eserin önsözünde isti‘ârenin tanımı, çeşitleri ve alakalarına dair belâgat kitaplarında anlaşılmasını güçleştirecek biçimde ayrıntılara yer verildiğini, bu sebeple konuyla ilgili bilgileri özlü biçimde ortaya koyduğunu ifade etmektedir. Eser, “ıkd” (gerdanlık) adı ve rilen üç bölüm içinde “feride” (tek taş, pırlanta) ismiyle on beş kısımdan oluşur. Birinci bölüm mecaz ve isti‘âre türlerine, ikinci bölüm ist‘iâre-i mekniyyeye dair ihtilaflara, üçüncü bölüm istiarede karine ve terşîhle ilgili meselelere ayrılmıştır. Eser üzerine birçok şerh ve haşiye yazıldığı gibi eser ihtisar edilip nazma da çekilmiştir. Isâmuddîn İsferâînî’nin Salim Erel Yazmaları’nda da bir nüshası bulunan şerhleri de bu çalışmalardan bir tanesidir.Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın otuzuncu eseridir. Nüshanın istinsahı Hacı Mahmut Lütfi b. Hasan el-Akşehrî tarafından 1263/1846-47’de tamamlanmıştır. Derkenar lar bir tashîh kaydı dışında boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 669: Süt emzirmeyle alakalı bir risaledir. Müellif mukaddimede, İsmail Efendi b. İb rahim zamanında kendisinin Konstantin niyabetiyle vazifeli olduğu süreçte süt emzirmeyle alakalı birçok mesele gündeme geldiğini ve kendisinin de fıkıh kitaplarından bu meseleyi araştırdığını belirtmektedir. Konuyla alakalı kitapların en tafsilatlısının İbnu Vehbâ’nın Şerhu’l-Manzûme’sinden istifade eden el-Bahru’r Râik olduğunu belirten yazar, kendisinin bu risalede süt emzirmeyle alakalı 114 meseleyi derlediğini kaydetmektedir. Ek bilgiler: Otuz bir eserli mecmuanın sonuncusudur. Eserin elimizdeki nüshası matbudur. Derkenarlar boştur. 484a’da (1. matbu sayfa) Ereğli müftüsü Hafız Ali el-Avnî adı na temellük kaydı vardır. 431b’de aritmetik hesaplamalar vardır. Derkenarlar boştur. Reddâdelidir. Mecmuaya dair: Mecmuanın üç önemli özelliği öne çıkmaktadır. Bunlardan birincisi matbu ve mahdut nüshaların bir arada bulunduğu bir mecmua olmasıdır. İkinci özellik gerek mecmuada bulunan eserler arasında gerekse aradaki yapraklarda bulunan fevâidlerde Hâdimî’ya ait eserlerin ya da onun eserlerinden yapılan iktibaslar olmasıdır. Öte yandan otuz bir tane eser bulunan mecmuanın birinci eserinin besmele risalesi olması da ilginç bir tevafuktur. Mecmuayı derleyenin Hâdimî’ye özel bir ilgisi olduğu intibaını vermektedir ki bu intiba da mecmuanın üçüncü özelliği ile örtüşmektedir. Mecmuada bu koleksiyondaki birçok nüshanın da bir zaman sahibi olan Hafız Ali el-Avnî’nin temellük mühürleri bulunmaktadır. Keza eserler arasında bulunan bazı yapraklar da yine onun yazısına oldukça benzemektedir. Nitekim son eserin zahriyesindeki temellük kaydına göre kendisi Ereğli’de müftü olarak bulunmaktadır. Şu halde mecmua Hafız Ali el-Avnî ya da onun oğlu tarafından derlenmiş gibidir.Paper type: MS 639, 40, MS 641, MS 643, MS 644, MS 645, MS 646, MS 647, MS 648, MS 650, MS 651, MS 652, MS 653, MS 655, MS 656, MS 657, MS 658, MS 659, MS 660, MS 661, MS 662, MS 664, MS 665, MS 668 : Filigranlı, az âherli, açık renkli, ince kağıt ; MS 642 : Aherli orta kalınlıkta krem renkli kağıt ; MS 649 : Krem renkli, âhersiz, fligransız ince kağıt ; MS 654 : Filigranlı, az âherli, mavi ve yeşil renkli, ince kağıt ; MS 663, MS 666, MS 667, MS 669 : Matbu kağıtCalligraphic style: MS 639, MS 640, MS 641, MS 642, MS 644, MS 645, MS 646, MS 647, MS 648, MS 649, MS 650, MS 651, MS 652, MS 655, MS 664, MS 668 : Talik / Ta?liq script ; MS 643, MS 654, MS 656, MS 657, MS 658, MS 659, MS 660, MS 661, MS 662, MS 663, MS 666, MS 667, MS 669 : Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahDescription of script: MS 639 : Yaprak sayısı : 1b-29b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : 85x170 mm / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 640 : Yaprak sayısı : 57a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 13 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 641 : Yaprak sayısı : 58a-59a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 20-21-8 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 642 : Yaprak sayısı : 94a-94b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 19 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm ; MS 643 : Yaprak sayısı : 96a-96b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm ; MS 644 : Yaprak sayısı : 97b-99a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 645 : Yaprak sayısı : 100b-105b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 19 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 646 : Yaprak sayısı : 106a-106b / Sütun sayısı : 1 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 647 : Yaprak sayısı : 107a-107b / Sütun sayısı : 1 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 648 : Yaprak sayısı : 109a-110a / Sütun sayısı : 1 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 649 : Yaprak sayısı : 110b-111b /Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 23. MS 650 : Yaprak sayısı : 112b-113a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 651 : Yaprak sayısı : 113b-117a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 652 : Yaprak sayısı : 178b-184b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 653 : Yaprak sayısı : 288b-290a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 654 : Yaprak sayısı : 352a-355b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 22-25 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 655 : Yaprak sayısı : 356a-363b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 656 : Yaprak sayısı : 364b-372b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 11 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 657 : Yaprak sayısı : 373b-381b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 658 : Yaprak sayısı : 382a-400b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 659 : Yaprak sayısı : 401a-403b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 23 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 660 : Yaprak sayısı : 412b-418a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 661 : Yaprak sayısı : 418b-429a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 662 : Yaprak sayısı : 429b-440b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 663 : Yaprak sayısı : 441a-442b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : 150x100 mm / Kağıt boyutu : 185x125 mm. MS 664 : Yaprak sayısı : 443a-453b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : 135x70 mm / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 665 : Yaprak sayısı : 454b-460a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : 135x70 mm / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 666 : Yaprak sayısı : 461b-469a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 667 : Yaprak sayısı : 470b-478a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 21 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 668 : Yaprak sayısı : 480b-483b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 16 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 150x210 mm. MS 669 : Yaprak sayısı : 484b-487a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 25 / Yazı alanı boyutu : 185x110 mm / Kağıt boyutu : 150x210 mm