Arabic Manuscripts 3245 items
Number of results to display per page
133. 'Vird, MS 103'
- Description:
- Binding and script features: Kahverengi, zencirekli deri üzerine lale desenli ebru kaplı ciltPhysical description: 12 leaves, (16 lines); 27,5x18,5 cmContents: En başta “Hâcı Bayram Velî’nin sabâh namâzından sonra okuduğu vird-i şerîfi” açıklaması vardır. Son yıllarda istinsah edilmiş olan Vird, tercümesiyle beraber yayımlanmıştır: Fuat Bayramoğlu, Hacı Bayram-ı Veli, Yaşam-Soyu-Vakfı, C. II, s. 227, TTK, Ankara, 1983, s. 201 vd.Paper type: Beyaz, parlak kuşe kağıtCalligraphic style: Harekeli nesih / Harakāt naskhInk color: SiyahNotes: Written in 16 lines per page. Harakāt naskh script in black ink. Brown leather binding with a tulip patterned on a marbled paper.Description of script: Yaprak sayısı : 12 / Satır sayısı : 16 / Yazı alanı boyutu : 275x185 mm / Kağıt boyutu : 310x220 mm / Yazmanın başı - sonu : 1a - 12b
134. 'Vāridāt-ı Mensure ve Divān-ı Manzume, MS 134 '
- Description:
- Binding and script features: Deffeleri kahverengi bez, sırtı deri (eser bu cildin içine sonradan konmuştur)Physical description: 130 leaves, (17 lines)/ 23x15,5 cm.Contents: Eser, Hâşim Baba’nın tasavvufî şiir ve mensur eserlerinden oluşmaktadır.Paper type: Sarı, son dönem kağıdıCalligraphic style: Rıka / Riq’a scriptInk color: Siyah, söz başları, başlıklar kırmızı; 13b’den itibaren iki satır siyah iki satır kırmızı mürekkeple yazılmışNotes: "Written in 17 lines per page. Riq'a script in black ink with titles in red. Brown leather binding"Description of script: Yaprak sayısı : 130 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 145x80 mm / Kağıt boyutu : 232x155 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 130a
135. 'ed-Dürrü’l-Yetîm, MS 534
el-Muķaddimetü’l-Cezeriyye, MS 535
el-‘Akâidu’l-‘Adudiyye, MS 536
el-Kasîdetü’n-Nûniyye, MS 537
el-Emâlî, MS 538
el-Akâidu’n-Nesefiyye, MS 539
Şerhu Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, MS 540
Risale fî Usûli’l-Hadîs, MS 541'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı deri kaplı, üzeri desenli kağıt kaplı mukavva cilt. MS 534, Tezhip özellikleri : Terimler kırmızı mürekkeple imla edilmiştir. MS 535, Tezhip özellikleri : Konu/bap başlıkları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 540, Tezhip özellikleri : Metinlerin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 8 manuscripts in 1 volume, (various lines)/ 12,5x18 cm.Contents: "Birbirinden farklı 8 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturularak ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 534Contents: MS 535Contents: MS 536Contents: MS 537Contents: MS 538Contents: MS 539Contents: MS 540Contents: MS 541). MS 534: Meşhur Osmanlı alimi Birgivî’nin tecvid ilminden kaleme aldığı muhtasar risalesidir. Kasım 1566'da telifi bitmiş olan eser Eskicizâde tarafından Tercüme-i Dürr-i Yetîm adıyla Türkçe’ye tercüme edildiği gibi Birgivî’nin bizzat kendisi ve Akhisari Ahmed-i Rumi tarafından da şerh edilmiştir.Ek bilgiler: Sekiz eserli mecmuanın birinci eseridir. 974 Cemaziyelevvel/Kasım 1566'da istinsah edilmiştir: Ia’da mecmuada bulunan eserlerin künyeleri vardır. IbContents: 1a ve 5b boştur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddadelidir. MS 535: Meşhur kıraat alimi Cezeri'nin tecvid ilminde kaleme aldığı eseridir. Tam adı Mukaddimetü’l-Cezerî fîmâ Yecibü ‘ale’l-Kârî en Ya’lemehû olan eser el-Cezeriyye ve el-Mukaddime fi’t-Tecvîd gibi isimlerle de bilinmektedir. Mehâric-i hurûfContents: sıfât-ı hurûfContents: tefhîmContents: idgamContents: lahnContents: gunneContents: medlerContents: vakıfContents: hemze gibi konuların ele alındığı 109 beyitlik manzum eser 19 baptan oluşmaktadır. İstinsah kaydında elimizdeki nüshanın 107 beyit olduğuna dair not vardır. MüellifContents: telif kaydında eseri Kur'an-ı Kerim okuyanlara hediiye (takdime) ettiğini belirtmektedir. Asırlarca medreselerde ezberletilen eser üzerine müellifin oğlu Ebu Bekir AhmetContents: Zekeriyya el-EnsârîContents: Ali el-KârîContents: Hasan b. Müslim el-Âmilî gibi alimler tarafından çeşitli çalışmalar yapılmış; eser 17. yüzyıl Osmanlı alimi Mehmed Emin Tokadi tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Ek bilgiler: Sekiz eserli mecmuanın ikinci eseridir. 1270/1853-4’te istinsah edilmiştir. 6a ve 11b boştur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 536: Müteharrin dönemi Eş’arî kelamıncılarından el-İci'nin kaleme aldığı el-Akâidu’l-Adudiyye Allah’ın varlığıContents: sıfatlarıContents: rü’yetullahContents: husn-kubuh meselesiContents: meleklerContents: haşrContents: mîzanContents: şefaat gibi Eş'arilerce ittifakla kabul edilen akidevî konuları ele almaktadır. el-Îcî’nin bu risalesi üzerine TeftazanîContents: Seyyid Şerif CürcânîContents: el-Kâfiyeci gibi bir çok alim tarafından yirmiden fazla şerh kaleme alınmıştır. Ek bilgiler: 3. eser: Sekiz eserli mecmuanın üçüncü eseridir. İstinsah kaydı yoktur. 12a'da eserin künye bilgisi yer almaktadır. 14a-14b boştur. MS 537: Osmanlı âlimlerinden ve ilk İstanbul kadısı Hızır Bey’in akâide dair manzum risâlesidir. Fatih Sultan Mehmed’e takdim edilen eser 105 beyitten oluşmaktadır. Eser İsmail Müfîd EfendiContents: İmamzâde Mehmed Esad Efendi ve Prizrenli Şem‘î gibi âlimler tarafından Türkçeye tercüme edildiği gibi Hızır Bey’in talebesi Hayâlî Ahmed Efendi ile Mehmed Emîn b. Mehmed Üsküdârî gibi âlimler tarafından da şerh edilmiştir. Kaside Mustafa Çuhadar tarafından Türkçeye tercüme edilerek yayınlanmıştır. Ek bilgiler: Sekiz eserli mecmuanın dördüncü eseridir. İstinsahı 1271/1854-5’in bir pazar gününün işrak/kuşluk vaktinde Konya’da bitirilmiştir. 15a’da mantık ilmine dâir fevâid vardır. Derkenarlar genel olarak boştur. Nüsha reddâdelidir. MS 538: Eser Arapça olup akad ilmine dâirdir. Manzûm eserin müellifi el-Ûşî’dir. Eser el-Kasîdetu’l-Lâmiyye fi’t-TevhîdContents: Kasîdet-ü Yekûlu’l-‘Abdu ve Bed’u’l-Emâlî isimleriyle de bilinmektedir. Altmış altı beyitten oluşan risalede İslam akâidinin ilâhiyyâtContents: nübüvvât ve sem’iyyât gibi temel konuları Mâturûdî Mezhebince ele alınmaktadır. Arapça ve Türkçe şerhleri yapılan eserin tercümeleri de bulunmaktadır. Hoca Sadeddin’in Lâmiyye-i Kelâmiyye ismiyle tercüme etmişContents: Kemal Edip Kürkçüoğlu ise bunu bir neşretmiştir. (AÜİFDContents: III/1-2Contents: s. 1-21). Hâfız Refî Efendi’nin de Kasîde-i Emâlî tercüme-i manzumesi ismiyle tercümesi vardır. Eser Necm-i Zebrân ismiyle Farsça’ya da tercüme edilmiştir. MS 539: Akaidini öğretici tarzda kaleme alınan eser Ebu Hafs en-Nesefî’nin en meşhur eserlerinden birisidir. Metnu’l-‘Akâid diye de bilinen Akâidu’n-Nesefî küçük hacmine rağmen oldukça muteber bir metindir. İngilizceContents: Almanca ve Fransızcaya tercüme edilen bu Maturîdî metni üzerine on kadar şerhContents: elliden fazla haşiye yapılmıştır. Nesefî’nin Akâid’i üzerine yapılan çalışmaların en meşhuru Eş‘arî kelamcı Teftâzânî’nin kaleme aldığı Şerhu’l-Akâid isimli eserdir. Metinden daha fazla itibar gören ve üzerine onlarca çalışma yapılmış olan Şerhu’l-AkâidContents: Osmanlı medreselerinde ilm-i kelamdan okutulan başlıca kitaplardan birisi olmuştur. Ek bilgiler: Sekiz eserli mecmuanın altıncı eseridir. 1271/1854-5’te es-Seyyid Hâfız Halîl el-Mehallî (?) b. Ömer ed-Divlevî tarafından istinsahı bitirilmiştir. 22a’da eserin künye bilgisi yer almaktadır. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir MS 540: Babakaleli Abdulaziz Efendi tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Eserin farklı matbu baskıları bulunmaktadır. Ek bilgiler: 7. eser: Sekiz eserli mecmuanın yedinci eseridir. İstinsahı Hâfız Halîl b. Ömer ed-Divlevî tarafından 1270/1853-4’te Mısır’da bitirilmiştir. 26a boştur. Derkenarlarda az sayıda tashih kayıtları vardır. Nüsha reddâdelidir MS 541: Küçük hacmine rağmen hadis usulü açısından oldukça değerli olan eserde hadi sin tanımı yapıldıktan sonra raviyle alakalı cerh-tadil meseleleri ele alınmaktadır. Eser Dâvûd-ı Karsî tarafından şerhedilmiş bu şerhe de Mustafa Şevket Efendi ve Yûsuf b. Osman Harpûtî tarafından da birer haşiye yazılmıştır. İstanbul ve Bulak’ta çeşitli baskıları yapılan eser Sadık Cihan tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Mustafa Celil Altuntaş tarafından ise eserin Birgivî’ye aidiyyetini tartışan bir ma kale kalınmıştır (bkz. Kaynakça). Ek bilgiler: 8. eser: Sekiz eserli mecmuanın sekizinci eseridir. İstinsahı bu mecmuadaki altı ve yedinci nüshaların da müstensihi olan Hafız Halil ed-Divlevî tarafından 1270/1853-4’te tamamlanmıştır. Müstensih sevdikleriniContents: üzerinde hakları olanları ve kendisine hayır dua edenleri de duaya ilhak etmektedir. 55b boştur. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir."Paper type: Açık renkli, âherli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: MS 534, MS 535, MS 536, MS 539, MS 541 : Talik / Taʿlīq script. MS 538 : Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahNotes: Eight different manuscripts bound in this volume, written in Taʿlīq and Naskh scripts, black ink with the binding covered by marbeled paper back.Description of script: Yaprak sayısı : 4 (22b-25b) / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 125x180 mm.
136. 'el-Eşbâh ve’n-Nezâ’ir, MS 431'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı ve kenarları deri kaplı mukavva üzeri kağıt kaplı cilt. Tezhip özellikleri: IIb-IIIa’daki fihrist, cetveller, konu başlıklarını gösteren yerler, derkenarlardaki önemli yerlere dikkati çeken “matlab” kelimeleri ve önemli görülen bazı kelimeler kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. 1b-2a’daki cetveller altın yaldızlı mürekkeple imlâ edilmiştir. 3b-44a arasındaki yaprakların mürekkepleri akmıştır.Physical description: x + 233 leaves, (21 lines)/ 22 cm.Contents: el-Eşbâh ve’n-Nezâir, İslam hukukunda küllî kaidelerin ve hükmü benzer meselelerin ele alındığı bir edebi türün adıdır. Nitekim “eşbah” ve “nezâir” kelimeleri de “birçok açıdan ya da bazı açılardan birbirine benzeyen” anlamlarına gelmektedir. İslam hukukunda bu isimle kaleme alınan birçok eser vardır. İbn Nüceym’in (ö. 970/1563) elimizdeki eseri bunların en meşhurlarındandır. 25 Mart 1560’da telifi biten eser müellifin kaleme almış olduğu son eser olup üzerine birçok şerh, haşiye ve ta‘lîk yapılmıştır. Eser Kalkuta, Kahire, Dımaşk gibi yerlerde basılmıştır. Yedi bölümden (fen) oluşan eser, İbn Nüceym’in yine kendisinin daha önce beş yüz kadar fıkhî genel hükümleri derlediği el-Fevâ’idu’z-Zeyniyye fî Fıkhi’l-Hanefiyye isimli eserinin zeyli mesabesindedir. Eserin girişinde gençliğinden beri fıkıh tahsili hususunda arkeolojik çalışmalar yaptığından bahseden müellif, bu alanda memleketi Kahire’de kıyıda köşede ne kadar eser varsa okuduğunu belirterek okuyucuyu zihnen bu yazdığı esere hazırlamaktadır. Öte yandan İbn Nüceym eseri bitirdikten sonra (eserin giriş kısmından önce) okuyanlara kolaylık olması için eserin fihristini hazırladığını da bildirmektedir. Müellifin bu fihrist hazırlama işine önem verdiği, onun fihrist için ayrı bir hamdale-salvele getirmesi ve fihriste “emmâ ba‘d” ile başlamasından anlaşılmaktadır. Ayrıca fihristi eser bittikten sonra hazırladığını/ yazdığını belirtmesi mukaddimelerin eserden önce mi yoksa sonra mı yazıldığı sorusuna da kısmen katkı sağladığı gibi fihristi hazırlama gayesini okuyuculara kolaylık olarak belirtmesi de yazar-okur ilişkisi bağlamında ilgi çekicidir. Müellif, ferâğ kaydında eserin telifinin altı ay sürdüğünü ve bu sürede de kendisinin bir hastalık geçirdiğini belirtmektedir. Ek bilgiler: Eser 1b’de başlamaktadır. Öncesinde X yaprak vardır. Ia’da Arapça beyit ve iki dörtlüğün yanı sıra fıkhî fevâid vardır. Ib boştur; bunu takip eden IIa’da Kuşeyrî ve Hamevî gibi eserlerden Arapça fıkhî fevâid ile Türkçe dörtlük yer alır. Notu atan kimse iktibas yaptığı eserin cilt ve sayfa numarasını da vermektedir. IIb-IIIa’da fihrist vardır; müellifin esere fihrist hazırlamasına rağmen müstensihin de ayrıca bir fihrist hazırlaması nüshanın bir sipariş üzerine çoğaltıldığı intibaını vermektedir. IIIb boştur. IVa’da ise iki adet temellük kaydı, bir tane temellük mührü ve Hamevî’den iktibas vardır. Temellük kayıtlarının birincisi Hamza Tarsûsî’ye aittir. Tarsûsî, bu eseri 1774 (?) senesinde meşru yolla 32 kuruş karşılığında satın aldığını belirtmektedir. Bu kaydın hemen altında da Hamza isimli kişiye ait bir mühür bulunur. Bu, az önceki Hamza Tarsûsî ile aynı kişi olabilir. Mührün altında ise isminin sadece Kara Kayalı kısmı okunabilen, diğer tarafları ise silinmiş bir temellük kaydı daha vardır. Bu kayıtta da nüshanın meşru yolla satın alındığı belirtilmektedir. Fakat ilginç olan, bir önceki sahibin 32 kuruşa aldığı nüsha, bu sefer 12 kuruşa satın alınmıştır. Her iki temellük kaydının da fiili isteshabe’dir. IVb-IXa’da müellif tarafından hazırlanan fihrist vardır. IXb-Xb boştur. 1b’de derkenarda bulunan bir notta, müellifin ağzından bu eserin/nüshanın müellif hattı olduğu belirtilmektedir. Her ne kadar bu ifadeler müellife ait olsa da bu durum elimizdeki nüshanın müellif hattı olduğunu kanıtlamaya yetmez; zira hat çeşidi, nüshanın tezyini, fiziksel özellikler vs. bunun mümkün olmadığını anlatır. Şu hâlde, bu not müstensih tarafından menkûlun minh nüshadan ya da başka bir yerden aynen buraya aktarılmış olmalıdır. Fakat notta ilginç olan şey, müellifin adının Zeynüddîn b. Nüceym değil Zeyd b. Nüceym olarak kayıtlı olmasıdır. Bu da mezkûr notun eserin müellifinin isminin ne olduğu (Zeyn ya da Zeynuddîn) tartışmalarına katkı sağlayacağı anlamına gelir. Derkenarlarda arasında müstensihin de olduğu okurlar tarafından düşülmüş notlar bulunmaktadır. Bu notlar genellikle metni yorumlamaya dair atılan/iktibas edilen notlardır. İktibas edilen eserler arasında özellikle Hamevî dikkati çekmektedir. Bir okuyucu elimizdeki nüshanın özellikle bazı yerlerini Hamevî ile birlikte mütalaa etmiş olmalıdır.Paper type: Filigranlı, açık renk, âherli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: Talik / Taʿlīq scriptInk color: SiyahNotes: Written as variable columns in 21 lines per page. Taʿlīq script in black ink with some words and borders in red. Paperback covered with brown paper.Description of script: Yaprak sayısı : X+1b-233b / Sütun sayısı : Değişken / Satır sayısı : 21 / Yazmanın başı - sonu : X+1b-233b
137. 'el-Fevâ’idu’z-Ziyâiyye fî Halli Müşkilâti’l-Kâfiye, MS 565'
- Description:
- Binding and script features: Kenarları deri kaplı, miklepli mukavva cilt. Tezhip özellikleri : Çifte cetveller kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. 441-457 resimleri arasında cetvel yoktur.Physical description: 237 leaves, (17 lines)/ 21x13 cm.Contents: "Cemâleddîn İbnü'l-Hâcib'in Arap gramerine dair kaleme aldığı el-Kâfiye adlı esere Molla Câmî’nin yazdığı şerhtir. İsimContents: fiil ve harflerin ele alındığı üç ana bölümden oluşan kaynak metin el-Kâfiye Sîbeveyh’in el-Kitâb’ı ve Zemahşerî’nin el-Mufassal’ından sonra nahiv ilmindeki üç temel eserden birisidir. Osmanlı medrese kitaplarından olan el-Fevâidu’z-Ziyâiyye üzerine Arapça başta olmak üzere Türkçe ve Farsça yüz elli kadar şerh yazılmışContents: bilahere bu şerhlere haşiyelerContents: haşiyeler üzerine de ta‘likatlar kaleme alınmıştır. Elimizdeki eser de el-Kâfiye şerhlerinden belki de en meşhur olanıdır. Eser müellifine nisbeten Molla Câmî veya Câmî diye de bilinir. el-Fevâidu’z-Ziyâiyye üzerine kırktan fazla haşiye yazılmış bu haşiyelerden on tanesi basılmıştır. Birçok baskısı yapılam eser Abdurrahman Ercan Elbinsoy tarafından Türkçeye tercüme edilmişContents: (İstanbulContents: 1987) İclal Arslan tarafından ise doktora tezi olarak hazırlanmıştır (bkz. Kaynakça).Elimizdeki nüshanın istinsahı Recep 1133/Nisan-Mayıs 1721’de bitmiştir. Müstensihin isminin sadece “Ali” kısmı okunabilmiştir. Ön kapak içerisinde Hâfız Mahmut Vehbi adına temellük kaydı vardır. Ia’da 4 adet silinmeye yüz tutmuş temellük mührü vardır. Aynı yaprakta harfler meşkedilmiştir. 1b’de silinmeye yüz tutmuş iki adet temellük mührüContents: Süleyman Efendi’ye ait 1249/1833-1834 tarihli temellük kaydı (Süleyman Efendi’nindir gaflet olunmaya) ve lügate dair fevâid vardır. Aynı yaprakta “sahip” ve “mâlik” kelimelerinin meşki yapılmıştır. 1a’da Ali b. Veli adına temellük kaydı (temelleke formunda) “lâm-ı ta‘rîf”e dair manzumeContents: Arapça duaContents: belagta dair fevâidContents: eserin künye bilgileri ve bazı kitaplardan alıntılar vardır. 1b-2a arasında şukkaContents: 237b’de temellük mührü ve derkenarda müellifin şehri olan Câm’ın nerede olduğuna dair bilgi vardır. 238a’da 6 adet silinmeye yüz tutmuş temellük mührü vardır. 238b’de Arapça dua vardır. Nüshanın özellikle ortalarına kadar olan derkenarlarda çok sayıda haşiye vardır. Bunlar arasında IsmetContents: IsâmContents: AbdulgafûrContents: MahmûdContents: HâfızContents: ŞeyhzâdeContents: Muharrem Efendi gibi müelliflerden yapılan alıntılar dikkati çekmektedir. Yer yer minhuvât da bulunmaktadır. Nüsha reddâdelidir."Paper type: Açık renkli, âherli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: Talik / Taʿlīq scriptInk color: SiyahNotes: Written as one column in 17 lines per page. Taʿlīq script in black ink with some words and borders in red. Clothbound cover with flap.Description of script: Yaprak sayısı : 237 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 65x145 mm / Kağıt boyutu : 135x210 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 237b
138. 'el-Fevâ’idu’z-Ziyâiyye fî Halli Müşkilâti’l-Kâfiye, MS 626'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı ve kenarları deri, üzeri kağıt kaplı mukavva cilt. Tezhip özellikleri : Cetveller ve metinlerin üst taraflarına çekilen çizgiler kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 203 leaves, (17 lines)/ 25x14,5 cm.Contents: "Cemâleddîn İbnü'l-Hâcib'in Arap gramerine dair kaleme aldığı el-Kâfiye adlı esere Molla Câmî’nin yazdığı şerhtir. İsimContents: fiil ve harflerin ele alındığı üç ana bölümden oluşan kaynak metin el-Kâfiye Sîbeveyh’in el-Kitâb’ı ve Zemahşerî’nin el-Mufassal’ından sonra nahiv ilmindeki üç temel eserden birisidir. Osmanlı medrese kitaplarından olan el-Fevâidu’z-Ziyâiyye üzerine Arapça başta olmak üzere Türkçe ve Farsça yüz elli kadar şerh yazılmışContents: bilahere bu şerhlere haşiyelerContents: haşiyeler üzerine de ta‘likatlar kaleme alınmıştır. Elimizdeki eser de el-Kâfiye şerhlerinden belki de en meşhur olanıdır. Eser müellifine nisbeten Molla Câmî veya Câmî diye de bilinir. El-Fevâidu’z-Ziyâiyye üzerine kırktan fazla haşiye yazılmış bu haşiyelerden on tanesi basılmıştır. Birçok baskısı yapılam eser Abdurrahman Ercan Elbinsoy tarafından Türkçeye tercüme edilmişContents: (İstanbulContents: 1987) İclal Arslan tarafından ise doktora tezi olarak hazırlanmıştır (bkz. Kaynakça).Nüshanın istinsahı Ali b. Mehmed tarafından 1118/1706-7’de bitirilmiştir. 1a’da hadis-i şerifler vardır; bu hadis-i şeriflerden bir tanesi dersten önce okunan dua ile alakalıdır. 23b’den sonra cetvel yoktur. 41a’da temellük mührü vardır. 204a boştur. 204b’de Sarı Kellezâde Mehmet Efendi’ye ait Türkçe iştira kaydı vardır. Kayıtta yirmi altı kuruşa aldığı bu nüshayı Allah izin verirse ve kimse mâni olmazsa okuyacağını belirtmektedir. Derkenarlarda tashîh kayıtlarıContents: minhuvât ve metin/disipline dair fevâid vardır. Nüsha reddâdelidir."Paper type: Filigranlı, sarı renkli, kalın kağıtCalligraphic style: Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahNotes: Written as one column in 17 lines per page. Naskh script in black ink with borders and some words in red. The volume has hardback covered with paper and a flapDescription of script: Yaprak sayısı : 203 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 155x85 mm / Kağıt boyutu : 250x145 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 203a
139. 'el-Keşşâf ‘an Hakâ’iki Gavamizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvil fi Vücûhi’t-Te’vîl, MS 632'
- Description:
- Binding and script features: Vişne çürüğü deri kaplı, şemseli, miklepli, mukavva ciltPhysical description: 406 leaves, (17 lines)/ 25x18 cm.Contents: Mutezili âlimlerinden Zemahşerî’nin ağırlıklı olarak dirayet metoduyla yazdığı tefsirdir. Bununla beraber eserde rivayetlere de yer verilmiş böylece iki metod birleştirilmiştir. Zemahşerî Mekke’de mücavir olarak bulunduğu sırada Emir Ebu’l-Hasan İbn Vehhas’ın da isteği üzerine eseri kaleme almıştır. Telifine 526/1132’de başlanılan el-Keşşâf iki yılda tamamlanmıştır. Yazıldığı dönemden başlayarak müfessirlerin ilgisini çeken eser, Kur’an’ı lügat, nahiv ve belagât ilkelerini dikkate alarak yorumlaması, Kur’an-ı Kerim’in i‘caz yönlerini, özellikle taşıdığı edebi üstünlüğü ve erişilmez nazım güzelliğini ortaya koyması, Kur’an’da manaların tasvir ve temsil yoluyla anlatılmasının etkili bir metot olduğunu göstermesi gibi özellikleriyle çok beğenilmiş ve hemen bütün müfessirlerce kaynak olarak alınmıştır. el-Keşşâf üzerine elliden fazla çalışma yapılmıştır Ek bilgiler: 1a’da üç tane silinmiş mühür ve eserin müellifine dair bilgi vardır. Yine aynı yaprakta ismini belirtmeyen bir kimse kendi elinde olan ve komşusu İbrahim Efendi’ye emanet verdiği kitapların listesini yazmıştır. 68b’de Molla İbrahim’in 15 Cemaziyelûlâ 1260/2 Haziran 1844 tarihli tevellüt kaydı vardır. Satır aralarında notlar, derkenarlarda tashih kayıtları ve haşiyeler vardır. Nüsha reddâdelidir.Paper type: Kahverengi, kalın kağıtCalligraphic style: Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahNotes: Written as one column in 17 lines per page. Naskh script in black ink. Maroon leather binding with medallion, şemse, and a flap. This copy is the first volume of the work.Description of script: Yaprak sayısı : 205 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 160x115 mm / Kağıt boyutu : 255x180 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 205a
140. 'el-Misbâh fi’n-Nahv, MS 591
Şerhu’l-Unmûzec, MS 592'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı ve kenarları deri kaplı, miklepli, mukavva cilt. MS 592, Tezhip özellikleri : “Kâle”-“Ekûlu” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 2 manuscripts in 1 volume/ (13-14 lines)/ 14,5x20,5 cm.Contents: Birbirinden farklı 2 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 591, MS 592). MS 591: Abdülkahir Cürcânî’nin Avâmil-i Mie, Avâmil-i ‘Atîk gibi isimlerle bilinen kitabının şerhidir. Nahiv ilminin özünü oluşturan amil-mamul münasebeti üzerine yazılan kaynak eserde âmiller lâfzî ve mânevî olmak üzere iki ana gruba bölündükten sonra lâfzî âmiller kıyasî ve semâî diye ikiye ayrılmış; semâîler (on üç nevi halinde) doksan bir, kıyasîler yedi, mânevîler iki olmak üzere toplam 100 âmil sayılmıştır. Arap coğrafyasında, İran, Hindistan ve Pakistan bölgelerinde çokça okutulan eser üzerine şerh, haşiye ve ta’lîkler kaleme alınmış, eser ihtisar edilmiş, nazma çekilmiş ve Türkçe ve Farsça’ya tercüme edilmiştir. Elimizdeki eser de bu şerhlerden bir tanesidir. Beş kısımdan oluşan şerhi müellif eseri oğlu Murat için kaleme aldığını belirtmektedir. MS 592: Zemahşerî’nin el-Mufassal fî Sınâ’’ati’l-‘Arab isimli eserinin yine kendisi tarafından yapılmış olan el-Unmûzec isimli ihtisarna el-Erdebîlî tarafından yapılan şerhtir. el-Erdebîlî mukaddimede kaynak metin olan Unmûzec’in faydalı bir muhtasar olmasına rağmen kendisine değin layıkıyla şerh edilmediğini, kendisinin de bu yüzden bu şerhi kaleme aldığını belirtmektedir. Ek bilgiler: İki eserli mecmuanın ikinci eseridir. Nüshanın istinsahı el-Hâcc Osman b. el-Hâcc Ömer tarafından 1084/1673-4’te bitirilmiştir. 24a’da nahve ait fevâid vardır. 92b’de müstensihin yazdığı beyitte “Bu kitap olsun işitene (?) mübarek/Rahmet kılsın bu fakire Hakk Tebârek,” beyti vardır. Arka kapak içerisinde ilim-mal ve emir-sultan münasebetlerine dair Arapça fevâid vardır. Derkenarlar büyük ölçüde boştur. Nüsha reddâdelidir. Mecmuaya dair: İki eserli mecmualara örneklik teşkil edebilecek bir dilbilim mecmuasıdır.Paper type: MS 591, MS 592 : Filigranlı, âherli, açık renkli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: MS 591, MS 592 : Nesih / Naskh scriptInk color: MS 591, MS 592 : SiyahNotes: Two different manuscripts bound in one volume. Written as one column in between 13 and 14 lines per page. Naskh script in black ink with a cartoon cover bound with leather animal skin.Description of script: MS 591 : Yaprak sayısı : 1b-3b/ Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 13 / Yazı alanı boyutu : 80x160 mm / Kağıt boyutu : 145x205 mm. MS 592 : Yaprak sayısı : 4b-92b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 14 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x205 mm
141. 'el-Muhtâr li’l-Fetvâ, MS 469'
- Description:
- Binding and script features: Kahverengi deri kaplı şemseli ciltPhysical description: 305 leaves, (11 lines)/ 18x13 cm.Contents: Hanefî Mezhebi’nde “Mutûn-ı erba‘a” olarak bilinen dört temel kitaptan bir tanesidir. Ebu Hanîfe’nin ictihatları esas alınarak hazırlanan eser kitab-fasıl-bâb başlıklarıyla tertip edilmiştir. Müellif eserin sebeb-i tesmiyesi olarak, bu eserinin birçok fakih tarafından seçildiğini (Muhtâr ile aynı kökten olan “ihtiyar”ı kullanır) ve bu eserden hoşnut olduklarını gösterir. Fakat elimizdeki nüshada eserin dîbace kısmı yer almamaktadır. el-Muhtâr üzerine içlerinde Zeyla‘î, Ömer b. İshak el-Gaznevî, İbn Emîru Hâc, İbn-i Kutluboğa, Çivizâde Muhyiddin Mehmed Efendi gibi âlimlerin olduğu kimseler tarafından şerhler kaleme alınmıştır. Çeşitli baskıları yapılan el-Muhtâr’ın şerhlerinden bir tanesi de, eserin müellifi el-Mevsılî tarafından kaleme alınan el-İhtiyâr li Ta‘lîli’l-Muhtâr’dır. Nüshada istinsah kaydı yoktur fakat eserin bittiği yerin (147a) hemen yanına ve nüshanın yazıldığı hatta çok benzeyen bir yazıyla yatay olarak düşülen 1225/1810-1 tarihli notta nüshanın “min Mütemellikâti ‘abdihî…” ibaresi ile Ali b. el-Hâcc Ali’ye ait olduğu kaydedilmektedir. Mütemellik Ali b. el-Hâcc Ali, aynı zamanda müstensih olmalıdır. Bu durumda istinsah tarihi de en erken 1225/1810’dur. Ia’da Arapça dua, Ib-IIa’da fihrist vardır. IIa’da iki adet silinmiş ve bir adet okunamayan mühür bulunmaktadır. IIb-IVb’de Arapça ve Türkçe fıkhî fevâid ile ölçü birimlerine dair not yer almaktadır. Bir kısmı müsvedde olarak kullanılmış olan 1a’da Arapça fıkhî fevâid, neredeyse silinmiş bir mühür ve Arapça “Bu şekli yazan fakirlikten emin olur,” başlığıyla ebced cetveli, 1b’de Antakyalı Saliha Hatun adına temellük kaydı, 147b-148a’da Arapça dualar, ezan duası ve fıkhî fevâid, 148b-149a’daki Türkçe mektupta Şeyh Muhammed isimli bir kimsenin Hz. Peygamber’in ravzasında uyku ile uyanıklık arasında kendisine görünen Hz. Peygamber’in yaptığı tavsiyeler yer almaktadır. Yazının sonunda ‘tarih’ kelimesi yazılmasına rağmen sene kaydedilmemiştir. 149b’de Arapça dua ve karalamalar vardır. Derkenarlarda ve satır aralarında farklı kalemler tarafından yazılan düzensiz şekilde haşiyeler ve açıklamalar yer almaktadır. Nüsha reddâdelidir.Paper type: Âherli, sarı renkli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahNotes: Written as one column in 11 lines per page. Naskh scripts in black ink with titles in red. Brown leather binding with medallion, şemse.Description of script: Yaprak sayısı : 149 resimli / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 11 / Yazı alanı boyutu : 120x80 mm / Kağıt boyutu : 180x130 mm / Yazmanın başı - sonu : IV+1b-149b
142. 'el-Mukaddimetü’l-Cezeriyye, MS 521
Ed-Dekâiku’l-Muhkeme fî Şerhi’l-Mukaddime, MS 522
Tuhfetu Nücebâ’i’l-‘Asr fî Ahkâmi’n-Nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn ve’l-Medd ve’l-Kasr, MS 523'
- Description:
- Binding and script features: MS 522, Tezhip özellikleri : İç ve dış cetveller ve konu başlıkları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 523, Tezhip özellikleri : Metinler kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 3 manuscripts in 1 volume, (various lines)/ 11x15,5 cm.Contents: Birbirinden farklı 3 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 521, MS 522, MS 523). MS 521 : Meşhur kıraat âlimi Cezerî’nin tecvîd ilminde kaleme aldığı eserdir. Tam adı Mukaddimetü’l- Cezerî fîmâ Yecibü ‘ale’l-Kârî en Ya‘lemehû olan eser el-Cezeriyye ve el-Mukaddime fi’t-Tecvîd gibi isimlerle de bilinmektedir. Mehâric-i hurûf, sıfât-ı hurûf, tefhîm, idgam, lahn, gunne, medler, vakıf, hemze gibi konuların ele alındığı 109 beyitlik manzum eser 19 babtan oluşmaktadır. İstinsah kaydında elimizdeki nüshanın 107 beyit olduğuna dair not vardır. Müellif, telîf kaydında eseri Kur’ân-ı Kerim okuyanlara hediye (takdime) ettiğini belirtmektedir. Asırlarca medreselerde ezberletilen eser üzerine müellifin oğlu Ebu Bekir Ahmet, Zekeriyya el-Ensârî, Ali el-Kârî, Hasan b. Müslim el-Âmilî gibi âlimler tarafından çeşitli çalışmalar yapılmış; eser 17. yüzyıl Osmanlı alimi Mehmed Emîn Tokadî tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Ek bilgiler: 1.eser: Üç eserli mecmuanın birinci eseridir. Ia’da tecvîde dâir fevâid ve ilmin önemine dair Hz. Ali’den rivayet vardır. Ib’de “Mushaf” ve “kalem” kelimelerin ilk defa nerede kullanıldığına dair fevâid bulunmaktadır. 1a’da da tecvîde dair fevâid vardır. 1b’de serlevhanın üstünde ithafı bağlamında eser ismi olarak Takdime-i Cezerî yer almaktadır. 2b’de okunamayan bir mühür vardır. 15a-21b arasında ise tecvîd ilmine dair konuların bulunduğu yapraklar vardır. Derkenarlarda çok sayıda haşiye bulunmaktadır. Nüsha reddâdelidir. MS 522 : Zeriyyâ el-Ensârî’nin meşhur kıraat âlimi el-Cezerî’nin el-Mukaddimetü’l-Cezeriyye isimli manzûm tecvîd kitabına yaptığı mensûr şerhtir. Müellif eserin telîf sebebi olarak kaynak metnin müellifinin maksadının daha iyi anlaşılmasını sağlamak, metinde anlamı kapalı gibi gözüken yerlerin anlaşılmasını sağlamak ve metinde üstü kapalı geçen yerleri rafine etmek (mutlakını mukayyet kılmak) olduğunu belirtmektedir. Mukaddimede müstensih tarafından verilen bilgiye göre beyit sayısı eserin birçok nüshasında yüz yedi, bazı nüshalarında ise yüz sekizdir. Müellifin torununun torunu Zeynelâbidîn b. Muhyiddin b. Veliyyüddin ed-Dekâiku’l-Muh-keme el-Levzaʾiyye ʿalâ şerḥi’l-Cezeriyye adıyla şerhetmiştir. Nûreddin eşŞebrâmel-lisî’nin ise ed-Dekâiku’l-Muhkeme’ye bir haşiyesi vardır. Ek bilgiler: Üç eserli mecmuanın ikinci eseridir. Elimizdeki nüshada eserin mukaddimesi bulunmamaktadır. İstinsah kaydında müstensih ismi, istinsah zaman/mekânı kayıtlı değildir. Fakat müstensihin istinsah kaydındaki ifadeleri elindeki nüshayı en az üç nüsha üzerinden mukabele ederek çoğalttığını göstermektedir. 22b’de besmelenin üst tarafında eserin ismi yer almaktadır. 76a-78 arasında arasında er-Risâletü’ş- Şemsiyye isimli eserden Türkçe alıntılar ve tecvîde dair Arapça fevâid vardır. 78b boştur. Derkenarda çok az haşiye vardır. Nüsha reddâdelidir. MS 523 : Zekeriyye el-Ensârî’nin (ö. 926/1520) tecvîd ilminde kaleme aldığı elimizdeki eseri isminden de anlaşılacağı üzere nûn-i sâkine, tenvîn, medd, kasır gibi tecvîd kurallarını ele almaktadır. Müellif mukaddimede eseri kıraat/tecvîde yeni başlayanlar için bir kolaylık/yardım bu alanda mesafe katetmiş olanlar içinse (müntehî) bir hatırlatma niyetiyle kaleme aldığını belirtmektedir. Eserin ismi TDVİA’daki ilgili maddeye göre verilmiştir. 79a’da eser ismi olarak Kitâbu Ahkâmi’n-nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn ve’l-Medd ve’l-Kasr kayıtlıdır. Fakat bu eserin isminden ziyade muhtevasına yönelik bir isimlendirme olmalıdır. Nitekim eser Muhyî Hilal es-Serhân tarafından da Tuhfetu Nücebâi’l-‘Asr fî Ahkâmi’n-Nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn ve’l-Medd ve’l-Kasr ismiyle yayımlanmıştır (Bağdat, 1986). Ek bilgiler: Üç eserli mecmuanın üçüncü eseridir. Derkenarlar boştur. Nüsha reddâdelidir. Mecmuaya dair: Üç eserli bir mecmuadır. Üç nüshanın ortak tarafı da kıraata dair olmasıdır. Mecmuanın diğer bir özelliği ise nüshaların hiçbirinde müstensih/istinsah zamanı/istinsah mekânı olmamasıdır. İkinci eser birinci eserin şerhidir, ikinci ve üçüncü eserin meüllifleri ise aynı kimsedir. Birinci nüshanın yaprağında silinmiş bir mührün dışında mecmuada temellük kaydı da bulunmamaktadır. İkinci ve üçüncü nüshanın müstensihleri kendilerinin yanı sıra (kâtib) nüshanın müstakbel okuyucularına da (nâzır) dua etmektedir. Duadaki bu ortak tavırları, hattın çeşidinin ve mürekkebin benzerliği bu iki nüshanın da müstensihin aynı kimse olduğunu düşündürmektedir. Diğer yandan ikinci nüshanın müstensihi istinsah kaydında nadir görülecek bir tavır sergileyerek eserin sonundaki hamdele ve salvele kısımlarının iki farklı nüshada nasıl farklı olduğunu da yazar. Bu da müstensihin birden fazla nüsha ile istinsah yaptığına (mukabele) işaret etmektedir. Müstensihin bu tavrı eserin mukaddimesinde de görülmektedir. Nitekim müstensih, müellifin eserin beyitlerini belirttiği yerde araya girerek beyit sayısının farklı nüshalarda farklı şekilde gözüktüğünü dile getirmektedir. Üçüncü nüshanın girişinde (79a) eserin isminden bahsetmeden önce mealen “İş bu eser Ahkâmu’n-Nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn risalesidir ve bu risaleyi Zekeriyya el-Ensârî’nin Ahkâmu’n-Nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn ve’l-Medd ve’l-Kasr kitabı takip edecektir,” kaydı yer almaktadır. Bu ifadelerden mecmuada bu konuda iki farklı eser olduğu anlaşılmaktadır. Fakat elimizdeki mecmuada birinci olarak bahsedilen böyle bir eser yoktur. Bu da bu üçüncü nüshanın başka bir mecmuanın ikinci nüshası (ya da bu kayıtta bahsedilen birinci nüshadan sonra gelen) nüshası olduğunu ve bu ikinci nüshanın o mecmuadan ayrılarak bu mecmuaya aktarıldığını akla getirmektedir. Diğer bir ihtimal ise yukarıda sayılan gerekçelerden dolayı bir önceki nüshanın müstensihi de aynı kimsedir ve ¨Ahkâmu’n-Nûni’s-Sâkine ve’t-Tenvîn risalesidir,¨ ile kastettiği de yanlış da olsa bu eserdir. Bu durumda ise mecmuanın ikinci eseri ile üçüncü eseri arasında bulunan yapraklar sonradan ilave edilmiş olmalıdır. Fakat bu da zayıf bir ihtimaldir; zira ikinci nüshanın müstensihi mukabeleli istinsah yapmakta, yani ne yaptığının farkında olan bir kimsedir.Paper type: MS 522, MS 523 : Filigranlı, âherli, sarı renkli, ince kağıtCalligraphic style: MS 521 : Nesih / Naskh script. MS 523 : Talik / Taʿlīq scriptInk color: MS 521, MS 522, MS 523 : SiyahNotes: Three manuscripts bound in one volume. Naskh script and Taʿlīq scripts in black ink vaious lines per page.Description of script: MS 521 : Yaprak sayısı : 1b-14a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 9 / Yazmanın başı - sonu : 1b - 14a. MS 522 : Yaprak sayısı : 22b-75b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 155x110 mm / Yazmanın başı - sonu : 22b - 75b. MS 523 : Yaprak sayısı : 79a-84b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Muhtelif (14-15-16) / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 155x110 mm / Yazmanın başı - sonu : 79a - 84b
143. 'es-Sevâ‘ıku’l-Muhrika li-Ehli’r-Rafzi ve’z-Zendeka, MS 526'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı ve kenarları deri kaplı, üzeri kağıt kaplı miklepli cilt. Tezhip özellikleri : Konu başlıklarını gösteren yerler; eser isimleri ve özeli isimlerden önce gelen atıf “vâv”ları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 174 leaves, (19 lines)/ 20x15 cm.Contents: Meşhur Şâfii fakihi İbn Hacer el-Heytemî’nin Hulefâ-i Râşidîn’den Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’in hilafetlerinin meşruiyetlerini müdafaa ve Şia’nın bu husustaki eleştirilerini tenkit ettiği kitabıdır. Eserin ismi kimi kaynaklarda farklı şekilde geçmektedir fakat esasında bu isim-lendirmeler daha ziyade eserin muhtevasına telmihtir. Sebeb-i telifi mukaddime ve hatimede ayrı ayrı kaydedilen eser üç mukaddime, on bir bab ve bir hatimeden oluşmaktadır. Eser müellifin sağlığında Mağrib, Maverâunnehir, Keşmir, Hindistan ve Yemen gibi yerlere ulaşmıştır. 950/1544’te tamamlanan eser üzerine kimi reddiyeler de yazılmıştır. Eserin çeşitli baskıları bulunmaktadır. Eser Hasip Seven tarafından Yakıcı Yıldırımlar adıyla, Kakan Talha Alp tarafından ise Açıklamalı Sevadü’l-Azam Tercümesi adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir.Nüshanın son tarafına doğru bazı yapraklar eksiktir. Şemseddin b. Şemseddin el-Erminâzî (?) tarafından 13 Recep 1080/7Aralık 1669’da istinsahı bitirilmiştir. 157b’den itibaren yazı karakteri değişmektedir. Müstensih istinsah kaydında nüshayı okuyacak olanları da duaya katmaktadır. 1a’da eserin künyesi, 29 Safer 1126/ 16 Mart 1714 tarihli Müderris Abdurrahman adına temellük kaydı, temellük mührü, bu kayıt ve mührün hizasında bir şeye malik olmanın gelip geçiciliğinden dem vuran Arapça bir beyit, zamane kadılarına dair Carullah Allâme’den naklen bir başka Arapça beyit ve nüshanın 23 kuruş olduğunu gösteren iştira kaydı vardır. 175a’da “Hz. Peygamber’in buyurduğu gibi” yazan bir not vardır. 175b boştur. 176a’da nüshanın kıymetini gösteren not vardır. 176b boştur. Derkenarlar genel olarak boştur. Bazı derkenarlarda matlaplar ve tashih kaydı bulunmaktadır. Nüsha reddâdelidir. Paper type: Filigranlı, âherli, sarı renkli, ince kağıtCalligraphic style: Nesih / Naskh scriptInk color: SiyahNotes: Written as one column in 19 lines per page. Naskh scripts in black ink with some words and titles in red. The volume has paperback with flap.Description of script: Yaprak sayısı : 174 / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 19 / Yazı alanı boyutu : 115x85 mm / Kağıt boyutu : 205x150 mm / Yazmanın başı - sonu : 1b - 174b
144. 'Âdâbu’l-Bahsi ve’l-Münâzara, MS 567
Şerhü Âdâbü’l-Bahsi ve’l-Münâzara, MS 568
Telhîsu’l-Miftâh, MS 569
Hâşiye ‘ale’l-Fevâ’idi’l-Fenârîyye (Kul/Kavl-i Ahmed), MS 570
Îsâgocî, MS 571
el-Fevâidu’l-Fenâriyye, MS 572'
- Description:
- Binding and script features: Sırtı deri kaplı, desenli kağıtlı, mukavva cilt. MS 567, Tezhip özellikleri : 17. resimdeki cetvel kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.MS 568, Tezhip özellikleri : Metinlerin üst tarafları kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir. MS 570, Tezhip özellikleri : “Kavluhû” kelimeleri kırmızı mürekkeple imlâ edilmiştir.Physical description: 6 manuscripts in 1 volume, (17 lines and various)/ 20x14,5 cm.Contents: "Birbirinden farklı 6 adet yazmanın bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve ciltlenmiş bir eserdir (Yazma numaraları : MS 567Contents: MS 568Contents: MS 569Contents: MS 570Contents: MS 571Contents: MS 572). MS 567: 16. yüzyılda yaşamış meşhur Osmanlı mütefekkir ve âlimlerinden Taşköprülüzâ de’ye ait olan Arapça eserContents: mantık ilminin bir konusu olan münâzara bahsini ele almaktadır. Risâle fî ilmi’l-âdâbContents: Risâletu’l-âdâb gibi isimlerle de bilinen eserde mü nazaranın tarifiContents: münazarada taraflara düşen vazifeler ile men‘Contents: nakzContents: sâilContents: mu‘allil gibi kavramlar ele alınmaktadır. Hacmi küçük bu risale münazara ilminin küçük bir sözlüğü mahiyetindedir. Eser üzerine Taşköprülüzâde’nin kendisi ve İsmail Hakkı Bursevî şerh kaleme almıştır. Neşri yapılan eserin (BağdatContents: 1955) tahkikli tercümesi de hazırlanmıştır (bkz. Kaynakça). Ek bilgiler: Altı eserli mecmuanın birinci eseridir. Nüshada istinsah kaydı yoktur. Ia-b boştur. IIa-b’de nahiv ve belagâta dâir kâideler vardır. IIIa boştur. IIIb-IVa’da sarfî kâidelerContents: Vb’de İbn-i Hâcib’in semâî müennesleri ele aldığı kasidesiContents: Va’da irapContents: Vb’de nahvî fevâidContents: VIa’da teşbîh’e dâir fevâidContents: VIb’de istiare uygulamasıContents: VIIa’da “Allahumme” kelimesinin tahliliContents: VIIb’de sarfî fevâidContents: VIIIa’da sarfî ve nahvî kavâidContents: VIIIb’de bela gâta dâir fevâid vardır. IXa-b boştur. MS 568: XVI. yüzyılda yaşamış meşhur Osmanlı mütefekkir ve âlimlerinden Taşköprüzâde’ye ait olan bu Arapça eserContents: mantık ilminin bir konusu olan münâzara bahsini ele almaktadır. Taşkörülüzade bu eserinde daha evvel kendisinin yazdığı Adabü'l-Bahsi ve'l-Münazara adlı Arapça eserini yine kendisi şerhetmiştir. Eserde münazaranın tarifiContents: münazarada taraflara düşen vazifeler ile menContents: sailContents: muallil gibi kavramlar ele alınmaktadır. Müellif eserde tartışmanın dokuz adabı olduğunu belirtmekte ve bunları izah etmektedir; Taşköprülüzade'nin kaynak metnine İsmail Hakkı Bursevi de bir şerh kaleme almıştır. Ek bilgiler: Altı Eserli mecmuanın ikinci eseridir. Eserin elimizdeki nüshası son taraftan eksik tir. Dolayısıyla istinsah kaydı yoktur. 9a boştur. Bazı derkenarlarda içlerinde min huvât da bulunan az sayıda fevâid bulunmaktadır. Nüsha reddâdeledir. MS 569: Sekkâkî’nin kaleme aldığı belagat sahasındaki kurucu metinlerden birisi olan Miftâhu’l-‘Ulûm'un üçüncü bölümünün Celaleddin Muhammed el-Hatib el-Kazvini tarafından Telhisü'l-Miftah adıyla yapılan muhtasarıdır. Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan Telhis üzerine de başta Teftazani olmak üzere birçok kimse tarafından çalışma yapılmıştır. Şarih belagat sahasında muhteva ve tertip açısından en kıymetli eser olarak takdim ettiği Miftâhu’l-‘Ulûm'daki bazı edebi kusurları ise haşviyat (gereksiz lafızlar)Contents: tatvilat (luzumsuz uzatmalar) ve Ta'kidat olarak zikretmektedir. Ek bilgiler: Altı eserli mecmuanın üçüncü eseridir. Seyyid Hafız Halil b. Ömer tarafından istin sahı bitirilmiştir; istinsah zamanContents: mekân bilgisi yoktur. 9bContents: 15a-b boştur. 21bContents: 23aContents: 24bContents: 27a yaprak kenarlarındaki matlaplar kırmızı mürekkeple imlâ edilmiş daire içerisindedir. 32bContents: 39aContents: 40aContents: 41a’da kırmızı mürekkeple çizilmiş içi boş daireler vardırContents: buralar da muhtemelen sonradan matlap yazılmak için boş bırakılmıştır. 50b’de istinsah kaydının civarında müstensih tarafından yazılmış istinsahla alaka lı Arapça ve Türkçe beyitler vardır. 51a-51b boştur. Derkenarlarda çok az haşiye vardır. Nüsha reddâdeledir. MS 570: Mantık ilminde külliyat-ı hamse diye bilinen cinsContents: neviContents: fasılContents: hasse ve araz-ı ‘âm’mı konu alan Îsâgûcî türünde birçok eser kaleme alınmıştır. Esîruddin el-Ebherî’nin (ö. 663/1265) Îsâgûcî fi’l-Mantık ve Risaletu’l-Esîriyye fi’l-Mantık ismiyle bilinen eseri Îsâgûcî literatürünün en meşhur çalışmasıdır. Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan Ebherî’nin bu metni üzerine şerhContents: haşiye ve ta‘lîkât lar yazılmıştır. Hüsâmeddin Hasan el-Kâtî’nin (ö. 1359) Şerhu Îsâgûcî’si ve Molla Fenârî’nin (ö. 834/1431) el-Fevâidu’l-Fenâriyye’si bunların başında gelmektedir. Molla Fenârî’nin el-Fevâidu’l-Fenâriyye’si üzerine de haşiyeler yazılmıştır. Kul Ah med diye bilinen Ahmed b. Muhammed b. Hızır’ın elimizdeki haşiyesi de bu çalış malardan bir tanesidir. Esere müellifine istinaden Kul Ahmed (veya galat-ı meşhur olarak “Kavl-i Ahmet” de) denilmektedir. Eserin el-Fevâidu’l-Fenâriyye ile birlikte çeşitli baskıları bulunmaktadır. Ek bilgiler: Altı eserli mecmuanın dördüncü eseridir. İstinsahı Hafız Halil b. Ömer tarafından Rebiulahir 1266/Şubat-Mart 1850’de bitirilmiştir. 52a boştur. 88b’de kıyasın şekillerini anlatan Türkçe kasideContents: 89a’da tefsir ilmine dair fevâid vardır. 88a’da müstensih tarafından yazılmış “Tamam oldu kitabın intihâsı/Kâtibe gerektir şerbet bahâsıContents: ” beyti vardır. 89b boştur. Derkenarlarda az sayıda haşiye vardırContents: 57a’daki haşiyenin sonunda ise “Musannife ta‘rîzdirContents: ” ifadesi yer almaktadır. Nüsha reddâdelidir. MS 571: Mantık ilminde külliyat-ı hamse diye bilinen cinsContents: hasse ve araz-ı ‘âm’mı konu alan Îsâgûcî türünde birçok eser kaleme alınmıştır. Esîruddin el-Ebherî’nin Îsâgûcî fi’l-Mantık ve Risaletu’l-Esîriyye fi’l-Mantık ismiyle bilinen elimizdeki eseri Îsâgûcî literatürünün en meşhur çalışmasıdır. Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulan Ebherî’nin bu metni üzerine şerhContents: haşiye ve ta‘lîkâtlar yazılmış tır. Hüsâmeddin Hasan el-Kâtî’nin Şerhu Îsâgûcî’si ve Molla Fenârî’nin el-Fevâi du’l-Fenâriyye’si bunların başında gelmektedir. Ayrıca bu şerhler üzerine de haşi yeler yazılmıştır. Eser Abdulkuddus Bingöl tarafından tercüme edilmiştir.Ek bilgiler:Altı eserli mecmuanın beşinci eseridir. İstinsah kaydı yoktur fakat bu mecmuada ki dört nüshanın müstensihi olan Hafız Halil b. Ömer tarafından istinsah edilmiş olmalıdır. 90a’da mantığa dair fevâid vardır. 94a’da müstensih tarafından “Bunu yazdım yadigâr olmak içün/Okuyanlar bir dua kılmak içün” beyti yazılmıştır. Der kenarlarda tashih kayıtları vardır. Nüsha reddâdelidir. MS 572: Mantık ilminde külliyat-ı hamse diye bilinen cinsContents: hasse ve araz-ı ‘âm’mı konu alan Îsâgûcî türünde birçok eser kaleme alınmıştır. Esîruddin el-Ebherî'nin Îsâgûcî fi’l-Mantık ve Risaletu’l-Esîriyye fi’l-Mantık ismiyle bilinen eseriContents: Îsâgûcî lite ratürünün en meşhur çalışmasıdır. Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak oku tulan Ebherî’nin bu metni üzerine şerhContents: haşiye ve ta‘lîkâtlar yazılmıştır. Hüsâmeddin Hasan el-Kâtî’nin Şerhu Îsâgûcî’si ve ilk Osmanlı Şeyhulislamı Molla Fenârî’nin eli mizdeki bu şerhi bunların başında gelmektedir. Molla Fenârî’nin bu şerhi üzerine de haşiyeler yazılmıştır. Kul Ahmed diye bilinen Ahmed b. Muhammed b. HızırContents: Ebu Bekir b. AbdulvahhabContents: Burhanuddin Ebu Kemaluddin de bu elimizdeki şerhin mu haşşilerindendir. Molla Fenârî eserin girişinde talebelerin (ihvân) mütalaası için ka leme aldığı bu eseri (Îsâgûcî) bir kış günü (aksari’l-eyyâm) sabahın erken saatinde yazmaya başlayıp akşam ezanıyla birlikte bitirdiğini kaydetmektedir. Mecmuaya dair: Mecmuanın üç özelliği dikkati çekmektedir. Birincisi mantık ve münazara ağırlıklı bir mecmuadır. Bunlardan bir ve iki ile beş ve altıncı eserler arasında metin-şerh ilişkisi vardır. İkinci özellik ise her ne kadar nüshalardan sa dece iki tanesinde müstensihin ismi yazsa da bütün nüshaların aynı müstensih (Hafız Halil b. Ömer) elinden çıkmasıdır. Zira nüshaların yazı karakteri birbirine benzediği gibi yazma karakteri de birbirine benzemektedir. Keza nüshalarda kır mızı mürekkeple yarım daire şeklinde basitçe hazırlanmış serlevhalar aynıdır; reddâdeler birbirine benzemektedir. İlk üç nüshada da sadece ilk yapraklar cet vellidir. Bazı istinsah kayıtlarının yanında benzeri anlamlara gelen beyitler bulun maktadır. Bunlardan hepsinden önemlisi ise bazı nüshaların istinsah geleneğine aykırılıkta ortak olmasıdır. Nitekim bir ve ikinci nüshalar yaprağın “a” yüzünden başlamaktadır. Mecmuada her ne kadar temellük kaydı olmasa da müstensih Hafız Halil b. Ömer’e ait olduğunu söylemek mümkündür. Mecmuanın üçüncü özelliği ise derkenarlarda az sayıda haşiye bulunmasıdır.. Ek bilgiler: Altı eserli mecmuanın altıncı eserdir. Eserin elimizdeki nüshası son taraftan eksiktir; dolayısıyla istinsah kaydı yoktur. Fakat nüsha bu mecmuadaki diğer nüshaların da müstensihi olan Hafız Halil b. Ömer tarafından istinsah edilmiş olmalıdır. 113b-115b boştur. Derkenarlarda az sayıda tashîh kaydı vardır. Nüsha reddâdelidir."Paper type: MS 567, MS 568, MS 569, MS 570, MS 571, MS 572 : Açık renkli, az âherli, orta kalınlıkta kağıtCalligraphic style: MS 568, MS 569 : Talik / Taʿlīq scriptInk color: MS 567, MS 568, MS 569, MS 570, MS 571, MS 572 : SiyahNotes: Six different manuscripts bound in this volume. Taʿlīq script in black ink. The binding is covered by marbeled paper back.Description of script: MS 567 : Yaprak sayısı : IX+1a-1b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : 75x135 mm / Kağıt boyutu : 145x200 mm. MS 568 : Yaprak sayısı : 3a-8b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 15 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x200 mm. MS 569 : Yaprak sayısı : 10b-50b / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x200 mm. MS 570 : Yaprak sayısı : 52b-88a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x200 mm. MS 571 : Yaprak sayısı : 90b-94a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : 17 / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x200 mm. MS 572 : Yaprak sayısı : 94b-113a / Sütun sayısı : 1 / Satır sayısı : Değişken / Yazı alanı boyutu : Değişken / Kağıt boyutu : 145x200 mm